Sa m a r q a n d davlat u n IV e r s it e t I m e X a n ik a -m a t e m a t ik a f a k u L t e t I n a za r aiy va a m a liy m ex a n ik a k a fed ra si

Fan  bo’yicha  bilimiga,  ko’nikma  va  malakasiga  qo’yiladigan  talablar

“Suyuqlik  va  gaz  mexanikasi  asoslari”  fanini  o ’zlashtirish  jarayonida  amalga 

oshiriladigan masalalar doirasida bakalavr:

• 

bakalavr quyidagi amaliy ко ’nikmalarni egallashi zarur:

-  suyuqlik  va  gaz  oqimlarining  gidravlik  hisob  usullaridan  foydalanib  suv  o ’tkazgich 

quvurlar,  o ’zanlar  va  kanallam ing  tuzilishi,  ko’ndalang  kesimi  va  gidravlik  nishabligini 

etiborga olgan holda ularning asosiy gidravlik parametrlarini  hisoblash;

-  suyuqlikning qattiq jism  bilan  o ’zaro ta ’siridagi ta ’sir kuchlarini aniqlash;

- 

suyuqlikning  idish  teshigi  va  tuynuklaridan  oqib  chiqishini,  suyuqlik  oqimida 

gidravlik  zarba  va  gidravlik  sakrashni  hisobga  olgan  holda  nasoslar,  idishlar,  suv 

havzalarida gidravlik parametrlarni  hisoblash;

-  har  xil  yo’nalishdagi  m utaxassislar  bilan  hamkorlikda  amaliy  va  muhandislik 

masalalarini  q o ’yish  va ularni yechish  usullarini  o ’rganish;

• 

bakalavr quyidagilar haqida tasawurga ega bo ’lishi zarur.

-

  suyuqlik  va  gazlar  haqida  am aliy  Suyuqlik  va  gazlar  mexanikasi  fani,  uning 

gipotezalari va uning gidrotexnika,  meliorasiya masalalari bilan  bog’liqligi haqida;

3

---

-  suyuqlik  va  gazlarning  kanallar,  quvurlar  va  o ’zanlardagi  har  xil  harakat  turlari 

haqida;

-  suyuqlikning sokin  shiddatli  va tekis oqimi  ham da gidravlik sakrash haqida;

•  

bakalavr quyidagilar yuzasidan malakalarni egallashi zarur.

-  gidrom exanik  hodisa  va  jarayonlarning  m atem atik  modellarini  q o ’llab  shaxsiy 

kom pyuterlarda gidravlik hisob ishlari olib borish;

-  o ’tkazgich  quvurlar,  ochiq  o ’zanlar  va  kanallarda ulam ing konfigurasiyasini  hisobga 

olgan holda gidravlik hisoblar olib borish;

- o ’tkazgich quvurlar yordam idagi  harakatlar;

-  gidravlik sakrash;

-  suv tashlam alarda hisoblash;

-  idishlardan suyuqlikning oqib chiqishini  hisoblay  olish;

- laboratoriya sharoitida sodda gidromexanik tajribalam i o ’tkazish.

-  suyuqlik  va  gazlarning  asosiy  xossalari  haqida  asosiy  tushuncha  va  ta ’riflarni,  - 

suyuqlikning  m uvozanati  holatida  va  tekis  yoki  notekis  harakati  holatida  asosiy 

qonunlam i,  ko ’ndalang  kesimi  har  xil  quvurlarda  suyuqlikning  naporli  va  naporsiz 

harakatini,  suyuqlikning  tekis  harakatida  yo’qotilgan  naporni  aniqlashni,  suv  va  gaz 

o ’tkazish  quvurlarining  gidravlik  hisobi,  suyuqlikning  ochiq  o’zanlardagi,  kanallardagi, 

prizm atik  o ’zanlardagi  barqaror  va  nobarqaror  harakati  qonunlarini,  suyuqlikning  qattiq 

jism   bilan o ’zaro ta ’siri  haqida tushunchalarni 

hilislii kcrtik;

-

  suyuqlik  va  gaz  oqim larining  gidravlik  hisob  usullaridan  foydalanib  suv  o ’tkazgich 

quvurlar,  o ’zanlar  va  kanallam ing  tuzilishi,  k o ’ndalang  kesimi  va  gidravlik  nishabligini 

e ’tiborga  olgan  holda  ularning  asosiy  gidravlik  parametrlarini  hisoblash;  suyuqlikning 

qattiq jism   bilan  o ’zaro  ta ’sirida  ta ’sir  kuchlarini  aniqlash;  suyuqlikning  idish  teshigi  va 

tuynuklaridan  oqib  chiqishini,  suyuqlik  oqim ida  gidravlik  zarba  va  gidravlik  sakrashni 

hisobga olgan  holda  nasoslar,  idishlar,  suv  havzalarida  gidravlik  parametrlarni  hisoblash; 

har xil  y o ’nalishdagi  m utaxassislar bilan  ham korlikda am aliy  va muhandislik  masalalarini 

qo ’yish va ulam i yechish usullarini  o ’rganish 

ko'nikm alariga ega b o ’lish kcrtik

;

-  gidrom exanik  hodisa  va  jarayonlarning  m atem atik  modellarini  q o ’llab  shaxsiy 

kom pyuterlarda  gidravlik  hisob  ishlari  olib  borish,  o ’tkazgich  quvurlar,  ochiq  o ’zanlar  va 

kanallarda  ulam ing  konfigurasiyasini  hisobga  olgan  holda  gidravlik  hisoblar  olib  borish, 

o ’tkazgich  quvurlar  yordam idagi  harakatlar,  gidravlik  sakrash,  suv  tashlam alam i 

hisoblash,  idishlardan  suyuqlikning oqib  chiqishini  hisoblay  olish,  laboratoriya  sharoitida 

sodda  gidrom exanik  tajribalam i  o ’tkazish,  talaba  olgan  nazariy  bilimlarini  misol  va 

m asalalam i  yechishga q o ’llay bilish 

malakasiga ega bo 'li.\hi kerak