аникданади. (297) ифода ёрдамида донор концентрация
си
N
d
аникданса
акцептор концентрацияси NA хисобла
нади. Аксинча,
NA аникданса
N D- N A= n (r3) дан хисобла
нади. Агар Г, ва
Т2 температураларда заряд ташувчиларда
сочилиш кристалл панжарадан
ионлашган киришмалар
га утиш сохасида булса, — = 0,61 булади ва зарурияг
Н1
булганда буни хисобга олиш керак.
N A ва
N D ларни аник,
лашнинг яна бир усулини курайлик. Бу усул заряд та
шувчилар концентрациясини аникдашнинг (2.89) ифо
дасига асосланган, нейтраллик шартидан олинган (2.89)
формуладан акцептор концентрациясини
ЛГх = ^ Л Г , е х р ( - ^ ) - ( ^ ^ - 1 ) - л (2.102)
куринишига келтирамиз. Бу ифода кенг температура ора-
л и гида аралаш утказувчанлик сохасигача бажарилади,
чунки буни олищца хеч к,андай фаразсиз электронейт-
раллик шартидан тугридан-тугри олинган. (2.102)
ифода-
га кура, киришма атомининг ионланиш энергияси маъ
лум булса, Х олл доимийсининг икки марта улчанган к^й -
мати буйича: 1) биринчи улчаш киришма атомининг тула
ионланиш сохасида (J^); 2) ихтиёрий Г, температура
( Т < Т 3) да шу улчашларга кура,
N D ва
N A
N л = —
N c exp
8
d
ЬЕр
кТ
ГН1^И (^1 )
Р-п (Г,) '
гн\
еЯн(Т,)
(2.103)
формулалардан хисобланади. Умуман 4 та катталикни
NA,
N d, gD, ва
AED
н и
аникдаш учун (2.102) ифодага кичик
квадратлар усулини куллаб, уларнинг шундай к,ийматла-
ри топиладики, улар эксперимент
натижалари билан мос
тушсин. Юкррида келтирилган мулохаза ва усулларни тула
p-тип утказувчанликка эга булган яримутказгичларга хам
куллаш мумкин.
126
Юкорида курилган усуллардан ташкари,
NA ва
N D ни
имикловчи бир канча усуллар бор. Масалан, паст темпе-
ратурада инфракизил нурларнинг киришма атомларида
ютилишига асосланган усулни курсатиш мумкин. Бундай
тнжрибалар утказиш
мураккаб булиб,
олинган натижалар
етарли даражада ноаникдир.
N n ва
N л ни алох,ида аник-
лашда уларнинг парамагнетик резонансларини текшириш
оркали аниклаш мумкин. Бунда жуда х,ам катта кийин-
чиликларга дуч келинади. Шулар билан бирга, магнит
майдонида каршиликнинг узгаришига асосланган усул-
ии \ам келтириш мумкин.
127
аникданади. (297) ифода ёрдамида донор концентрация
си
N
d
аникданса акцептор концентрацияси
NA х,исобла-
нади. Аксинча,
NA аникданса
N D- N A= n (r3) дан х,исобла~
нади. Агар
Т{ ва
Т2 температураларда заряд ташувчиларда
сочилиш кристалл панжарадан ионлашган киришмалар-
га утиш сох,асида булса, — = 0,61 булади ва зарурият
0/1
булганда буни х,исобга олиш керак.
NA ва
N D ларни аник,-
лашнинг яна бир усулини курайлик. Бу усул заряд та
шувчилар концентрациясини аникдашнинг (2.89) ифо-
дасига асосланган, нейтраллик шартидан олинган (2.89)
формуладан акцептор концентрациясини
(2102)
куринишига келтирамиз. Бу ифода кенг температура ора
лигида
аралаш утказувчанлик сох,асигача бажарилади,
чунки буни олишда хеч к;андай фаразсиз электронейт-
раллик шартидан тугридан-тугри олинган. (2.102) ифода-
га кура, киришма атомининг ионланиш энергияси маъ
лум булса, Холл доимийсининг икки марта улчанган к^й-
мати буйича: 1) биринчи улчаш киришма атомининг тула
ионланиш со\асида
( Т })\ 2) ихтиёрий
Тх температура
( Т < Т Ъ) да
шу улчашларга кура,
N D ва
N A
N
a
= — N
c
ехр
л
gD
{
« г
R
h
(Т3) '
гн
- 1
(2.103)
формулалардан х,исобланади. Умуман 4 та катталикни
NA,
N d, gD, ва А
Ев
н и
аникдаш учун (2.102) ифодага кичик
квадратлар усулини куллаб, уларнинг шундай «.ийматла-
ри топиладики, улар эксперимент натижалари билан мос
тушсин. Юкррида келтирилган мулохдза ва усулларни тула
p-тип утказувчанликка эга булган яримутказгичларга \ам
куллаш мумкин.
126
Я Р И М У Т К А З Г И Ч Л А Р П А Р А М Е Т Р Л А Р И Н И
О П Т И К У С У Л Л А Р Б И Л АП У Л Ч А Ш
Do'stlaringiz bilan baham: