S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

TADQIQ QILISH VA STEGANOGRAFIYA
4.1. Insidentlarni tadqiq qilish bosqichlari
Tashkilot va firmalarda insidentlarni aniqlashning usuli yо‗q, va 
xodimlar qanday hodisalar insidentlar bо‗lishi mumkinligi haqida 
ma‘lumotga ega emaslar. Bu ayniqsa axborot xavfsizligi insidentlarida 
katta ahamiyatga ega - negaki ular har doim ham normal ish tartibini 
buzmaydi. Masalan, xavfsizlik insidentiga stolda maxfiy hujjatlarni 
qoldirishni kiritish mumkin. Buni hech kim e‘tiborga olmaydi va 
tajovuzkor (kompaniya xodimi bо‗lishi mumkin) bunday hujjatlarni 
kо‗radi. Insidentlarning tadqiq qilish bosqichida quyidagilar asosiy rolni 
о‗ynaydi: insident qaydlari mavjud jurnallarni saqlash, foydalanuvchi 
vakolatini aniq ajratish, bajarilgan harakatlar uchun javobgarlik – 
hodisada kim ishtirok etgan va qanday harakatlar qilganini kо‗rsatadigan 
dalillar muhimdir. Insidentlarning oqibatlari bartaraf etilgach va biznes-
jarayonlar qayta tiklangach, insidentni tekshirish, tuzatuvchi va 
profilaktika choralarini amalga oshirish uchun hech qanday choralar 
kо‗rilmaydi. 
Insident 
- xizmatning standart operatsiyalari tarkibiga kirmagan, 
xizmat kо‗rsatishning tо‗xtalishi yoki xizmat sifatining yomonlashishiga 
sabab bо‗lishi mumkin bо‗lgan har qanday hodisadir (16- rasm).
16- rasm. Axborot xavfsizligi insidenti 
 
 
Intsidentni boshqarish
Qayd qilish 
Aniqlash 
Sabab va oqibatlarni 
yо‗q qilish 
Tergov 
Oldini olish choralari 

---

101 
Insidentlarni tadqiq qilish bir qancha asosiy maqsadlar ifodalaydi: 

axborot xavfsizligi insidentlarining oqibatlarini lokalizatsiya 
qilish va tugatish; 

jinoyatchilarni va ularning motivatsiyalarini aniqlash, ularni 
javobgarlikka tortish imkoniyatlarini ta‘minlash; 

insidentlar tahlili va kelgusida ham shunga о‗xshash 
holatlarning oldini olish choralarini kо‗rish.
Boshqa xususiy maqsadlar muayyan hodisaning aniq tergovi orqali 
amalga oshirilishi mumkin. Tekshiruvning yagona metodologiyasi yо‗q, 
lekin umuman tergov davomida quyidagi harakatlar amalga oshiriladi: 

dalillarni tо‗plash va tahlil qilish; 

jinoyatchilarni aniqlash va ularni javobgarlikka tortish 
choralarini kо‗rish; 

insidentning sabablarini aniqlash; 

insidentlarning oldini olish bо‗yicha choralar kо‗rish uchun 
tavsiyalar berish; 

tadqiq materiallarini saqlash va himoya qilish. 
Ba‘zi muhim bosqichlarni kо‗rib chiqamiz.