S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

Asosiy xulosalar
 
Topilgan ma‘lumotlar tufayli о‗tkazilgan kriminalistik tadqiq 
qilish dallil sifatida xizmat qilishi mumkin.
Har xil 
tashuvchi 
vositalarda 
saqlangan, 
о‗chirilgan 
yoki shikastlangan ma‘lumotlarni qayta tiklash quyidagilarni qayta 
tiklash orqali amalga oshiriladi: turli xil о‗chirilgan fayllar; kompyuter 
viruslari ishidan keyingi ma‘lumotlar; fayl tizimlarining mantiqiy 
shikastlanishidan keyingi ma‘lumotlar; nosoz kompyuterda saqlangan 
ma‘lumotlar; dastur xatoligi tufayli zararlangan fayllar. 

---

178 
Kriminalistik ahamiyatli ma‘lumotlarni yuborish va olishni nafaqat 
statsionar kompyuter vositalari va tizimlari, balki mobil aloqa telefonlari, 
smartfonlar, planshet kompyuterlari uchun ham kо‗rib chiqish kerak, 
negaki ular faqatgina ahamiyatli ma‘lumot tashuvchi yoki uzatuvchisi 
bо‗lib qolmay, balki jinoyat sodir etish predmeti va quroli bо‗lishi ham 
mumkin.
Quyidagi ekspertiza turlari mavjud: 

apparat - kompyuter ekspertizasi;

dasturiy - kompyuter ekspertizasi;

axborot - kompyuter ekspertizasi;

kompyuter - tarmoq ekspertizasi;

kompleks ekspertiza.
Texnik tizimlarni apparat ekspertizasidan о‗tkazish jinoyat sodir 
etilganligi tо‗g‗risidagi axborotni saqlovchilarning tо‗g‗ri ishlashini 
о‗rganishga qaratilgan. 
Dasturiy - kompyuter ekspertizasi jinoiy yoki fuqarolik ishlarida 
haqiqatni aniqlash uchun mо‗ljallangan kompyuter dasturlarini ishlab 
chiqish va qо‗llash qonunlarini о‗rganadi. 
Axborot-kompyuter ekspertizasi kompyuter ma‘lumotlariga oid 
diagnostika va identifikatsiyalashning kо‗plab muammolarini yakuniy 
hal etish orqali dalil bazasini yaxlitlashni yakunlash imkonini beradi.
Kompyuter-tarmoq ekspertizasi har 
qanday 
tarmoq 
axborot 
texnologiyasini amalga oshiradigan kompyuter vositalarining funksional 
maqsadlariga asoslangan. 
Ichki kompyuter tekshiruvini muvaffaqiyatli о‗tkazish uchun 
Insidentga tezkor javob beruvchi guruhni tuzish kerak. 
Raqamli kriminalistikada qо‗llaniladigan tan olingan dasturiy 
vositalar tо‗plami (FTK) tezkor, barqaror va qulay foydalanish uchun 
mо‗ljallangan sud tomonidan tan olingan dastur bо‗lib, u kriminalistik 
aniqlik bilan ma‘lumotlarni tahlil qiladi, parollarni deshifrlaydi va 
buzadi. 
Kompyuter 
ekspertizasining 
barcha 
bosqichlarini 
amalga 
oshiruvchi texnologiyalar va dasturlar (EnCase Forensic) ekspertlarga 
tayyor filtr va modullarning keng kо‗lami yordamida ma‘lumot olishga, 
qattiq diskdagi axborotning kriminalistik tahlili asosida potensial 
dalillarni topishga, olingan natijalar bо‗yicha hisobot tayyorlashga, shu 
bilan birga, olingan dalillarning yaxlitligi va ishonchliligini ta‘minlashga 
imkon beradi.

---

179