S xolmuratov korxonada kadrlar

II   BOB.  KORXONADA KADRLAR SIYOSATINI 
SHAKLLANTIRISH BOSQICHLARI VA YO‘LLARI 
 
2.1. Kadrlar siyosatini shakllantirish bosqichlari 
 
Jahonning  rivojlangan  mamlakatlari  korxonalarida    kadrlar 
siyosatini ishlab chiqish bo‘yicha umumiy belgilangan standartlar 
mavjud  emas.  Ammo  bu  yo‘nalishda  barcha  korxonalarning 
o‘ziga yarasha mavjud xususiyatlarini hisobga olgan holda, har bir 
mehnat  jamoasining    faqat  o‘ziga  xos  odat  va  ko‘p  yillardan beri 
mavjud an’analarga asoslangan va amalda ko‘p marotaba sinalgan 
kadrlar  siyosati    amaliyoti  mavjud.  Har  bir  korxona,  tashkilot  va 
kompaniya  kadrlar  siyosatini  shakllantirishni  bevosita  o‘zi  ishlab 
chiqadi.  
Korxonaning  kadrlar  siyosati    uzoq  yillar  davomida  kadrlar 
bilan  samarali  ishlashni  taqozo  etadi  va  uni  doimiy  tarzda 
takomillashtirishga  qaratilgan.  Korxona  amaliyotidagi  kadrlar 
siyosatining  samaradorligi  mehnat  jamoasining  rivojlanishi, 
tashkilotni boshqarish izchilligi, an’analari va mentalitetini saqlab 
borish va shu asosda ishlab chiqarish jarayonida  mehnatni to‘g‘ri 
tashkil  qilish  va  uning    unumdorligini  oshirib  borish    imkonini 
beradi. 
Kadrlar  siyosati  mulkdorlar,  yuqori  bo‘g‘in  boshqaruv 
menejerlari  va  korxonaning    kadrlar  xizmati    tomonidan  ishlab 
chiqiladi.  Kadrlar  siyosatiga  umumiy  rahbarlikni  korxona  rahbari 
amalga  oshiradi.  Kadrlar  siyosati  korxonaning  o‘rta  bo‘g‘in  va 
funksional  bo‘linmalari  rahbarlari  hamda    kadrlar  xizmati  tomo-
nidan ijro etiladi. 
Tizimli  kadrlar  siyosati,  odatda,  yirik  va  o‘rta  korxonalarda 
ishlab  chiqiladi.  Kichik  biznes  va  hususiy  tadbirkorlik  sohasi 
korxonalarida  ham  ishlab  chiqilgan  kadrlar  siyosati  xodimlarning 
tashkiliy-mehnat  va  jamoaviy  madaniyat  darajasi  rivojlanishiga  
bevosita  ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. 
Korxonaning  kadrlar  siyosati  jamoada  ijtimoiy  mehnat 
munosabatlari  rivojlanishining  asosiy  strategik  yo‘nalishlarini 
hisobga olgan holda  shakllanadi. U o‘zgaruvchan  va xavf-xatarlari 

---

56 
bilan  murakkab  bo‘lgan  bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  realistik,  tez 
moslashuvchan,  yuqori  malakali  kadrlarni  jalb  qilishga  yo‘nal-
tirilgan,  ijtimoiy-iqtisodiy  hayotning  o‘zgaruvchan  sharoitlariga 
moslashadigan bo‘lishi kerak. 
Kadrlar  siyosatining  asosiy  maqsadi  korxonada  samarali 
mehnat  faoliyati  va  innovatsion  rivojlanish  uchun  personalni 
boshqarish 
tizimini 
maqbullashtiradi.Unga 
erishish 
uchun 
quyidagi asosiy vazifalar o‘z vaqtida hal qilinishi kerak: 
-  kadrlar  uchun  zamonaviy  innovatsiya  tamoyillariga 
asoslangan talablar tizimini shakllantirish; 
-  turli  darajadagi  kasb-malakaga  ega  kadrlarga  mehnat 
bozoridagi  talabni  maksimal  darajada  ishonchli  prognozlashtirish 
va  o‘z  vaqtida  mavjud  bo‘sh  va  yaratiladigan  ish  o‘rinlarini 
to‘ldirishga erishish; 
-  korxonadagi  kadrlar  tarkibini  rivojlantirish  ustunliklarini 
aniqlash;  
- kadrlarni saralash, tanlab olish, ishga rasmiylashtirish hamda 
ularning  mehnatini  baholash  shakllari  va  usullarini  takomil-
lashtirish; 
-  xodimlarni  rag‘batlantirish,  rivojlantirish,  kasbiy-mansabli 
ko‘tarilish samaradorligini oshirib borish; 
- rahbar bo‘g‘inlardagi kadrlar zaxirasi bilan ishlashni 
takomillashtirish; 
- kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish 
tizimining faoliyatini takomillashtirib borish; 
-  kadrlar  siyosatini  amalga  oshirishga  qodir  o‘ta  samarali 
kadrlar xizmatini barpo etish. 
Tashkilotning 
kadrlar 
siyosatining 
asosiy 
tamoyillari 
quyidagilardan iborat:  
-  qonuniylik; 
-  ilmiy asoslanganlik;  
-  tartiblilik;  
-  boshqaruv jarayonini innovatsion tarzda olib borish; 
-  kompleks yondoshuvchanlik;  
-  moslashuvchanlik; 
-  iqtisodiy asoslilik; 

---

57 
-  izchillik 
-  shijoatlilik. 
Bundan keyin kadrlar siyosatining ustunliklari belgilanadi. 
 Kadrlar  siyosatining  ustunliklarini  shakllantirishga  ichki  va 
tashqi omillar ta’sir etadi. 
Ichki omillar jumlasiga quyidagilar kiradi: 
-  korxonaning  asosiy    maqsadlari,  uning  faoliyati,  ixtisosligi, 
innovatsion  texnologiyalari,  ishlab  chiqarish  va  tashkiliy  tuzilish 
xususiyatlari; 
-  yangi  ish  o‘rinlarining  miqdoriy,  innovatsion  va  texnologik 
sifat  tavsifi; 
- motivatsiya tizimi va mehnatga haq to‘lash shartlari; 
 -  xodimlar  mehnat  sharoitlarining  munosibligi  va  innova-
torlikka moyilligini baholash yo‘nalishlarining o‘zgarib borishi;  
-  korxonaning  barcha  boshqaruv  bo‘g‘inlarida  innovatsion 
boshqaruv uslublari; 
- korxonaning xo‘jalik-moliyaviy imkoniyatlari va hokazo.  
Tashqi omillar sirasiga quyidagilar kiradi: 
-  bozorda  korxonaning  mahsulot  yoki  xizmatlariga  bo‘lgan 
ehtiyojning  ehtimoliy  o‘zgarishlari,  raqobatbardoshlikning  bozor-
dagi imkoniyatlarini kuchaytirish; 
-  mehnat  bozori  kon’yunkturasi,  raqobatchilar  tomonidan 
mehnat resurslariga  talabning oshib borishi;  
-  ijtimoiy mehnat munosabatlaridagi qonunchilik talablari; 
-    mamlakatning  ijtimoiy-iqtisodiy  rivojlanish  va  ijtimoiy 
dasturlari; 
 -  ijtimoiy-iqtisodiy  rivojlanishning  mintaqaviy  dasturlari  va 
aholini  mehnat  bilan  bandlik  darajasini  oshirish  davlat  dastur-
larining vazifalari; 
 -korxona    faoliyati  sharoitlarini  shakllantiruvchi  iqtisodiy, 
siyosiy omillar va qonunlarning barqarorligi. 
Ko‘rsatilgan  omillarni  hisobga  olish    korxonaning  kadrlar 
siyosati  xususiyatlarini  ishlab  chiqishda  belgilangan  joylarni 
ajratib ko‘rsatish imkonini beradi. 
Kadrlar  siyosatining  umumiy    ustunliklari    quyidagilardan 
iborat: 

---

58 
– 
 personalni  boshqarishda  kadrlar  xizmatining  mavqei  va 
rolini oshirish; 
– 
 kasbiy-malakaviy, 
mansabli 
va 
miqdoriy 
tuzilmani 
maqbullashtirish asosida personalga innovatsion talablar  tizimini  
shakllantirish; 
– 
 personal  mehnat  faoliyatini  samarali  tashkillashtirish  va 
uning  sifati va unumdorligini oshirib borish; 
– 
 kadrlarni saralash, tanlab olish, rasmiylashtirish, baholash va 
kasbiy  lavozimlari  o‘sishini,  xodimlarning  mehnat    sifatini 
yaxshilash; 
– 
 kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish 
sifatini oshirish; 
– 
 rahbar kadrlar zaxirasi bilan ishlashni tartibga solish; 
– 
 zamonaviy  axborot  texnologiyalarini  kadrlarni  boshqarish 
amaliyotiga joriy qilish va hokazolar. 
Kadrlar  siyosatining  maqsad  va  vazifalarini  amalga  oshirish 
uchun  tashkiliy-axborot  va  moddiy-texnik  shartlarni  ta’minlash 
zarur. 
Tashkilotning  kadrlar  siyosati  tashkiliy-axborot  ta’minoti 
quyidagilarni o‘z ichiga oladi: 
– 
 personalga bo‘lgan talabni prognozlash tizimi; 
– 
 asosiy  kadrlar  xarakati  bo‘yicha  zamonaviy,  ilmiy-
asoslangan personal-texnologiyalar, Shu jumladan, ish natijalarini 
saralash, tanlab olish, baholash; 
– 
 kadrlar  va  hokazo  xizmatlarning  tayyorlangan  xodimlari, 
shuningdek, liniya rahbarlari va funksional rahbarlar; 
– 
 tashkilot kadrlar tarkibi, kadrlar salohiyatini hisobi va tahlili 
hamda  uni  amalga  oshirish  monitoring  tizimi  to‘g‘risida  tuzil-
maviy axborot. 
Tashkilot  kadrlar  siyosatining  moddiy-texnik  ta’minoti  quyi-
dagilarni o‘z ichiga oladi:  
– 
 kadrlar xizmatining moddiy-texnik bazasi; 
– 
 personalni  boshqarishni  takomillashtirish  muammolari 
bo‘yicha  rahbar  va  mutaxassislar  malakasini  oshirishga  mablag‘ 
ajratish; 

---

59 
– 
kadrlar  bilan  ishlash  tadbirlarini  moliyalashtirish  manbalari 
hamda tartibini aniqlash va hokazo.