С. Валиева, К. Туленова



Download 3,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/44
Sana11.04.2022
Hajmi3,77 Mb.
#542420
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   44
Bog'liq
Ilmiy tadqiqot metodologiyasi o`quv qo`llanma 2016

уз
ифодасини топади. 
Кейинчалик илмий жамоатчилик томонидан бу кашфиётлар асослаб берилиши 
кузатилади.
Шу маънода олам, унинг мохиятини тушунтирадиган билимлар хиссийлик 
ва рацимоналлик , мулохдза ва акл, интуитив ва назарийликнинг узвий бирлиги 
ва алокадорлиги асоссида шаклланади ва бу хол фаннинг энг асосий функцияси
— тушуниш ва тушунтиришда уз ифодасини топади.
Хозирги замон фанидаги, айникса, математика, кимё, физикадаги куплаб 
кашфиётлар интуитив даражада юзага келган. Анри Пуанкаре, Жак Адамар
Леон Брауер каби математик олимлар математик ижодни интуициясиз тасаввур 
кила олмайдилар. 
Хозирги замон геометриясининг мухим булими -
топологиянинг вужудга келишида унинг асосчиси Анри Пуанкареннинг 
«геометрик интуиция»си мухим роль уйнаган. Голланд математиги Л.Бауэр 
илмий ижодда интуицияни математиканинг ягона манбаи, узил-кесил асослаш 
негизи ва математик назарияларнинг хакконийлиги мезони, деб хисоблайди. 
Хозирги замон математикасида бутун бир ижодий йуналиш мавжуд. Бу 
йуналишнинг номи - интуиционизм.
Интуиция - илмий билимни кулга киритишнинг узига хос усули. Интуиция 
туфайли кулга киритиладиган билим, шундай билимки, уни бошка йуллар 
билан кулга киритиб булмайди.
117


Академик Ж.Туленов фикрича, интуициянинг намоён булишига бир катор 
омиллар таъсир курсатади:
1. Тадкикотчининг асосли касбий тайёргарлик даражаси; тадкик этилаётгаи 
муаммони чукур, ичдан англаганлиги.
2. Муаммоли вазият.
3. Тадкикотчининг бу муаммони хал килишга узлуксиз уриниши, унииг 
жавобини излаши.
4. Туртки. Масалан; Ньютоннинг бутун дунё тортишиш конунини кашф 
килишига дарахт тепасидан узилиб тушган олманинг туртки булганлиги 
маълум1.
Шундай килиб, илмий билиш (изланиш) мураккаб жараён булиб, 
хиссийлик ва рационаллик, эмпирик ва назарий, мулохаза ва акп, рационаллик 
ва иррационалликнинг узвий бирлигига асосланади ва оламни тушуниш, 
тушунтиришга йуналтирилган булади.
Адабиётлар
1. Ж.Т.Туленов. Методология научного творчества. -Т ., 2001 йил, 13-18- 
бетлар
2. 
И.Соифназаров, Г.Никитченко, БДосимов. Илмий ижод методологияси. - 
Т., "Янги аср авлоди”, 2004 йил, 122-130 бетлар
3. Философские проблемы методологии науки.-Т., “Институт философии и 
права”, 2006, 15-16 - бетлар
4. 
В.Р.Ирина, А.А. Новиков. В мире научной интуиции.- Москва, “Наука”, 
1978, 118-144-бетлар
5. М.Бунге. Интуиция и наука. Москва, “Прогресс”, 1967
6. В.П.Кохановский. Философия и методология науки. Ростов н/Д, 1999, 
131-134- бетлар
7. Н.Шермухаммедова. Фалсафа ва фан методологияси. - Т., УзМУ, 2005 
йил, 82-84 бетлар
1 Ж.Туленов. Методологи* научного творчества.-Т. 2001 й, 15-бст
118


8. Фалсафа. Энциклопедик лугат.-Т., “Узбекистан Миллий энциклопедияси”
Давлат илмий нашриёти; 2010 йил
Т аянч 
туш унчалар: 
интуиция, 
интуитив 
билим, 
интивитуизм, 
психоанализ, онг ости, онгсизлик, илмий билишда хиссийлик, илмий билишда 
рационаллик, иррационаллик

Download 3,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   44




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish