|
1.2.
Uzluksiz ta'lim tizimida tashkil etiladigan va
boshqariladigan pedagogik jarayonlarning o'ziga xos
xususiyatlari
Bugungi kunda O'zbekistonda ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy,
huquqiy# madaniy-ma'rifiy. sohalarda katta ahamiyatga ega
bo'lgan islohotlar amalga oshirilmoqda. Barpo etilayotgan
yangi bozor munosabatlariga asoslangan demokratik,
huquqiy davlat, fuqarolik jamiyati insonlaming jamiyat
hayotiga,
mehnatga
bo'lgan
munosabatlarini
tubdan
o'zgartirishini talab etadi. Endilikda har bir kishi o'zgalarga
emas, balki shaxsan o'zining imkoniyatlariga, qobiliyati va
iste'dodiga tayanishi, shulardan kelib chiqib yashashi kerak.
Shu o'rinda uzluksiz ta'lim tizimini ham izohlash talab
etiladi.
13
"Pedagogik atamalar lug'ati"da uzluksiz ta'lim -
o'zaro
mantiqiy izchillik
asosida
bog'langan
hamda
soddadan murakkabga qarab rivojlanib boruvchi va bir-birini
taqozo etuvchi bosqichlardan iborat yaxlit ta'lim tizimi
sifatida ta'riflanadi1.
Uzluksiz ta'lim kadrlar tayyorlash milliy modelining
tarkibiy qismi sifatida quyidagicha belgilanadi:
Uzluksiz ta'lim - malakali raqobatbardosh kadrlar
tayyorlashning asosi bo'lib, ta'limning barcha turlarini,
davlat ta'lim standartlarini, kadrlar tayyorlash tizimi
tuzilmasi va uning faoliyat ko'rsatish muhitini o'z ichiga
oladi2.
Uzluksiz ta'lim kadrlar tayyorlash tizimining asosi,
O'zbekiston Respublikasining ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotini
ta'minlovchi, shaxs, jamiyat va davlatning iqtisodiy, ijtimoiy,
ilmiy-texnikaviy va madaniy ehtiyojlarini qondiruvchi ustivor
sohadir.
Uzluksiz ta'lim ijodkor, ijtimoiy faol, ma'naviy boy shaxs
shakllanishi va yuqori malakali raqobatbardosh kadrlar
ildam tayyorlanishi uchun shart-sharoitlar yaratadi3.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturida belgilanishicha,
uzluksiz ta'lim tizimining faoliyat olib borishi DTSlar
asosida, turli darajalardagi ta'lim dasturlarining izchilligi
asosida ta'minlanadi va quyidagi ta'lim turlarini o'z ichiga
oladi: maktabgacha ta'lim, umumiy o'rta ta'lim, o'rta
maxsus, kasb-hunar ta'limi, oliy ta'lim, oliy o'quv yurtidan
keyingi ta'lim, kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta
tayyorlash, maktabdan tashqari ta'lim.
Uzluksiz ta'lim tizimida ta'lim-tarbiya jarayonlarini ilmiy
asosda tashkil etishga hamda mazkur jarayon subyektlari
(o'qituvchi
va
ta'lim
oluvchilar)ning
ehtiyojlari
va
manfaatlarining uyg'unligi asosida belgilangan maqsadlarga
1 Pedagogik atamalar lug'ati. Tuzuvchi mualliHar. R.X.Djurayev, 0 *.Q .T olip ov, R_G‘ .Safarova, X.O.To'raquJov,
M .E.!noyatova, M.S.Drvanova. F A “ Fan” nashriyoti, Т .: 2008. В. 133.
1 Barkamol avlod - 0 ‘ zbekislon taraqqiyotining poydevori. Т.: 1997, B.42
1 0 ‘ sha manba. B.43
14
erishishga qaratilgan hamkorlikdagi tashkil etiladigan
faoliyat jarayoni hisoblangan pedagogik jarayonlami tashkil
etish va boshqarish - mavjud imkoniyatlardan (vujudga
keluvchi
turli
vaziyatlar,
subyektlarning
boshlang'ich
tushunchalari,
ehtiyoji,
qiziqishi,
imkoniyatlari,
ilmiy-
metodik
ta'minot
va
h.k.)
oqilona
foydalanishga
yo'naltirilgan faoliyatdir.
Uzluksiz
ta'lim
tizimida
pedagogik
jarayon
tashkilotchilari
hisoblangan
rahbarlar va
o'qituvchilar
belgilangan maqsadlarga erishishda ta'lim oluvchilaming
boshlang'ich
tushunchalari,
qiziqishi,
ehtiyoji
va
qobiliyatlarini, shaxsiy xislatlarini, shuningdek pedagogik
jarayonni
ilmiy
asosda
tashkil
etishning
murakkab
tomonlarini faol o'rganishlari va shular asosida pedagogik
jarayonni
takomillashtirish,
samaradorligini
oshirishga
yordam beradigan turli tadbirlami ishlab chiqishlari zarur.
Uzluksiz ta'lim tizimidagi pedagogik jarayonlarda ta'lim
oluvchilaming faolligini ta'minlash va takomillashtirish
hamda
o'quv jarayonini rivojlantirishning
eng asosiy
shartlaridan biri pedagog xodimlaming faoliyatini ilmiy
asosda tashkil etilishidir.
Uzluksiz ta'lim tizimida pedagogik jarayonlami tashkil
etish va boshqarishda o'qituvchi faoliyatining ilmiyligi -
yangiliklarini izlash, o'rganish va ularga asoslanish hamda
ilmiy asoslangan ma'lumotlardan foydalanish, pedagogik
jarayonlami tashkil etish va boshqarishning pedagogik,
psixologik va ijtimoiy-iqtisodiy asoslarini o'zlashtirish, shular
qatori
pedagogik jarayonlarga
innovatsion
yondashuv
texnologiyalarini joriy etish kabi vazifalami belgilaydi.
Uzluksiz ta'lim tizimidagi pedagogik jarayonlami tashkil
etish va boshqarishning samaradorligi - bu boshqaruv
qonuniyatlari,
usul va
metodlari
hamda innovatsion
texnologiyalarga asoslangan boshqamv faoliyati asosida
tashkil etilgan ta'lim-tarbiya jarayonining natijaviyligi
hisoblanadi.
15
Uzluksiz ta'lim tizixni muassasalarida tashkil e tila d ig ^ x i.
va boshqariladigan pedagogik jarayonlar
Do'stlaringiz bilan baham: |
