S. Sofiyev hayot faoliyati xavfsizligi fanidan amaliy mashg’ulotlarini bajarish uchun

Purkagichlar 
changlash qurilmalarining ishlashlariga qarab, gidravlik 
(shtangalik) va ventilyatorlik klassifikatsiyaga bo’linadilar. Suyuqliklar sarfi 
bo’yicha oddiy, kichik xajmli, ultra kichik xajmli; olib yurilishi bo’yicha esa 
pritsepli, oyema, montajlangan (o’ziyurar shossi) va o’ziyurar; vazifalari 
bo’yicha esa universal, boglar, dalalar uchun va boshqa purkagichlarga 
bulinadi. 
Purkagichlarni xamma tugunlari (uzellari) ramaga biriktirilgan, pnevmatik 
g’ildiraklarga tayangan (pritsepli variapti) yoki traktorga osilgan bo’ladi 
(osma varianti). 
Purkagichlar ishchi eritmalari bilan to’lgazilgaidan so’ng zarur bo’lgan bosim 
beriladi, bu bosim manometr orqali boshqariladi. Ishchi eritmalarning sarfi 
dozator yordamida, xar xil changlovchi diskalar quyish va bekitish, ya’ni 
uchlik (nakonechnik) larii uzgartirish yoki ishchi bosimini otuvchi 
magistralda uzgartirish bilan boshqariladi, 
Uzlarining bevosita vazifalaridan tashkari purkagichlarni GM ayrim joylarni, 
binolarni, inshootlarni xamda texnikani dezaktivatsiya, degazatsiya, 
dezinfektsiya qilishda ishlatishi mumkin. Dezaktivatsiya qilish RM lari suv 
yoki dezaktivatsiyalovchi moddalar bilan yuvishdir, degazatsiya va 
dezinfektsiya — ZMlar va BVlarni degazatsiya va dezinfektsiyalovchi 
moddalar — xavo-suv oqimi bilan ishlashdir. Purkagichlar qo’shimcha 
jixozlarsiz yoki maxsus jixozlar (shlang, birlashtiruvchi nipelli uchlik) bilan 
ishlatiladi. 
O V T-1 p u r k a g i c h i bir utsli pritsep bo’lib, traktor kordon uzatish 
mexanizmi orqali valga xarakat beriladi. 
Ish davomida suv yoki zararsizlantiruvchi eritma nasos yordamida 
bosim kuchi bilan ishchi organlariga yuboriladi. Changlagichda suyuq 
tomchilarga maydalaniladi va ventilyatordai kelayotgai xavo oqimi bilan 

---

79 
ishlanilayotgan ob’ektga tomom yo’naltiriladi. Ob’ektlar maxsus moslama 
qo’shimcha shlang va ulovchi nipel orqali suv bilan yuviladi. Eritmani 
purkashdan oldin distandion klapanni rukoyatkasini soat strelkasi buyicha 
buraladi. 
Ish boshlashdan oldin changlatgich traktorga ulanadi va ejektor xamda 
nasos yordamida rezervuardan suv yoki zararsizlantiruvchi eritma bilan 
to’lgaziladi. Chanlagichni dezaktivatsiyaga tayyorlashda traktorchi: 
reduktsion-saqlagich klapani orqali o’tuvchi magistralga boruvchi shlangni 
yechib olishi; unga 6 m li qo’shimcha shlang ulashi (ya’ni ichakni 
uzaytirishi), uzaytirilgan ichakni bir uchini reduktsion saklagich klapaniga, 
ikkinchi uchini birlashtiruvchi nipel orqali maxsus nasadkaga ulashi va 
boshqa ishlarning xamma yerni OVT-1 dan foydalanish qoidalarida 
ko’rsatilgandek bajarishi kerak. Tik yuzalarni, binolarni, qurilishlarni va 
texnikalarni dezaktivatsiya qilishda changlatgichni