S. R. Matiyazova, G. D. Adilova

 
Qayta sug‘urtalash
- sug‘urtalashga riskni qabul qilish bilan bog‘liq iqtisodiy 
munosabatlar 
tizimi 
(risklarni 
birlamchi 
joylashtirish); 
sug‘urtalovchi 
muvozanatlashgan sug‘urta portfelini yaratish va sug‘urta operatsiyalarini 

---

200 
moliyaviy barqarorligini ta’minlash maqsadida qabul qilib olingan riskni bir 
qismini o‘zaro kelishilgan holda boshqa sug‘urtalovchiga berishi (riskni ikkilamchi 
joylashtirish). Qayta sug‘urtalash operatsiyalarini sug‘urta kompaniyalar bilan bir 
qatorda asosan, ixtisoslashgan qayta sug‘urtalash kompaniyalari amalga oshiradi. 
Qayta sug‘urtalash aktiv (riskni berish) va passiv (riskni qabul qilib olish) 
ko‘rinishda bo‘ladi. Bundan tashqari, qayta sug‘urtalash proporsional va 
noproporsional 
bo‘ladi. 
Proporsional 
qayta 
sug‘urtalashda, 
qayta 
sug‘urtalovchining berilgan risk bo‘yicha ulushi sedentning o‘z javobgarligiga 
qoladigan qismi aniq bo‘lgandan so‘ng aniqlanadi. Noproporsional qayta 
sug‘urtalashda riskni berish tegishli limit doirasida amalga oshiriladi. Bu holda 
qayta sug‘urtalovchi sedentdan sug‘urta mukofotining bir qismini oladi 
(proporsional qayta sug‘urtalashdagidek sug‘urta summasiga muvofiq keladigan 
sug‘urta mukofotini emas). 
Qayta sug‘urtalovchi
- sug‘urta brokeri yordamida qayta sug‘urtalash uchun 
riskni qabul qilib oladigan jismoniy yoki yuridik shaxs. Qayta sug‘urtalovchi 
yordamida riskni ikkilamchi taqsimlash amalga oshiriladi. Qayta sug‘urtalovchi 
sifatida sug‘urta kompaniyasi ham bo‘lishi mumkin. Jahondagi eng yirik qayta 
sug‘urtalovchilar guruhiga Myunxen qayta sug‘urtalash jamiyati, Shveysariya 
qayta sug‘urtalash jamiyati, Kyoln qayta sug‘urtalash jamiyatlari kiradi. 

---

201