S. P. Allayorov

Tasniflash — 
bu faqat bogʻliq, modeli va uni turli belgilar, ya’ni, kirish va 
chiqish jarayonlarining bayoni, ularning kelib chiqishi, boshqaruv turi, 
boshqaruvning resurslari bilan ta’minlanganligi va xakozo boʻyicha amalga 
oshirish mumkin.
Suniy tizimlar — 
bu inson tomonidan yaratilgan tizimlardir.
Tabiiy tizimlar - 
bu tabiatda yoki jamiyatda inson ishtirokisiz yuzaga 
kelgan tizimlar.
Aralash tizimlar -
ta’biy va sun’iy tizimlarni oʻz ichiga oladi.
Ergonomik tizimlar — 
bu, «mashina — inson- operator» majmui.
Biotexnik tizimlar — 
tirik organizmlar va texnik qurilmalar kiradigan 
tizimlardir.
Tashkiliy tizimlar — 
bu, zaruriy vositalar bilan jixozlangan kishilar 
jamoasidan tashkil topgan tizimlar sanaladi. Tasnif koʻrinishi 1.3-rasmda 
keltirilgan.
 
1.3-rasm. Axborot tizimlarini vazifaning tartiblanishi boʻyicha tasniflash. 

---

20 
 
Alternativ (muqobil) axborot tizimlari oʻz navbatida ikkiga boʻlinadi: 
1. Modelli. 2. Ekspertli.
Modelli axborot tizimlari foydalanuvchiga matematik, statistik, moliyaviy va 
boshqa modellarni taklif qiladi. Foydalanuvchi yetishmayotgan axborotni shu 
modellardan olib, qaror qabul qilishi mumkin. Modelli axborot tiizmlarining asosiy 
vazifalari quyidagicha:
-
namunaviy matematik modellar muhitida ishlash; 
-
modellashtirish natijalarini tez va adekvat tahlil qilish; 
-
kiritish parmetrlarini va modelning cheglarini tezkor tayyorlash va 
tuzatish; 
-
modening dinamikasini grafik koʻrinishda iodalash; 
-
modeldan foydalanish qadamlarini koʻrsatib turish. 
Ekspertli axborot tizimlarida foydalanuvchi bilimlarni tahlil qilish yoʻli bilan 
alternativ qarorlarni tuzadi.
Axborot tizimlarini qoʻllash soxalari. Axborot tizimlari qiydagi belgilarga 
qarab shartli ravishda siniflarga boʻlinadi: 
1.
Vazifasiga koʻra
2.
Apparat vositalarning stirukturasiga koʻra 
3.
Foydalanish rejimiga koʻra
4.
Quvvatlangan faoliyat turiga koʻra 
5.
Aftomatlashtirish darajasiga koʻra
Vazifasiga koʻra axborat tizimlari esa oʻz navbatida quydagilarga boʻlinadi: 
1.
Malumotlarni uzatish tizimlari. 
2.
Malumotlarni yigʻish tizimlari. 
3.
Ma’lumotlarni qayta ishlash tizimlari.