S. M. Turobjonov, T. T. Tursunov, K. M. Adilova

17-rasm. Atmosferada S 0 2,H 2S 0 4va sulfatlarning miqdorini vaqt davomida 0 ‘zgarishi (t) va tashlanish manbasidan uzoqlashish masofasiga (L) bog‘liqligi (shamol tezligi V = 30 km/s):
1 - oliingugurt dioksidi; 2 - sulfa; kislotasi;
3 — sulfat tuzlari.
Olingan natijalar atmosfera havosining oltingugurt birikmalari bilan iftoslanishining xavfliligini namoyon qiladi. Masalan, ifloslantiruvchi m anbaning atrofida sham olning tezligi 30 km /s ga teng b o ‘lsa tashlangandan keyin 10 s o‘tganda chiqindilar manbadan 300 km ga uzoqlashadi. Bu joyda oltingugurt dioksidining miqdori 5 barobar kamayadi va oltingugurt asosan sulfat kislotasi shakliga o‘tadi. Shu vaqtda yomg‘ir yog‘sa, oltingugurtning barcha havodagi birikmalari kislotali yomg‘ir tarkibida atmosferadan chiqib ketadi. Hozirgi kunda ko‘rilgan choralar natijasida atmosferaga tashlanayotgan oltingugurt dioksidining miqdori ancha kamaygan bo‘lsa ham atmosfera yog‘in-sochinlarining nordonlanishi asosan sulfat kislotasiga bogliq. Atmosfe­ raning ifloslanish darajasini aniqlashda faqatgina havodagi oltingugurt dioksidini emas, balki sulfat kislotasi bilan sulfat tuzlarining havodagi miqdorini ham nazorat qilish zarurligini xulosa qilish mumkin. Bu moddalaming nazorati, ayniqsa, chiqindilar manbadan uzoqlashganda kuchaytirilishi kerak.

Nazorat savollari

Oltingugurt birikm alari atmosferaga qanday tabiiy va antropogen manbalardan kelib tushadi?

Oltingugurt birikmalari atmosfera sharoitida qaysi yo ‘nalishlar bo ‘yicha oksidlanishi mumkin ?
Oltingugurt birikmalarining gaz fazasida oksidlanishida qaysi mexanizm asosiy hisoblanadi?