S. M. Turobjonov, T. T. Tursunov, K. M. Adilova

H2 0+C02 <-> H2 C03 о H++HC03 <->2H++C03“

Lekin, karbonat kislotasining hamma shakllari ham suvda saqlanib turmaydi. Barqaror shakllarga quyidagilar kiradi:

1.	H20 + C02	4. С 0 2+ НСОэ~
2. НС03-		5. НСО - + С032-

3. со,-+ он-
Qolgan sistemalar nobarqaror bo'lib, tezlik bilan batqaror siste-malaming biriga o‘tadi:
COl~+ COz+ H2= 2HCOT
НСОз + OH“ = CO3' + h 2o
C02 +0IT = HCO3
Tabiiy suvlarning asosiy karbonat sistemasi erkin karbonat kislota bilan gidrokarbonatlardan tashkil topgan:
H2 0+C02 о Н2 СОэ «н> H++HCOj
Bu sistema buferlik xususiyatlarga ega bo‘lib, tabiiy suvlarning pH -ko‘rsatkichini o'zgartirmasdan saqlab turadi.

Tabiiy suvlarning pH ko‘rsatkichi karbonat kislotasining turli shakl-larining miqdorini bir biriga nisbatiga bog‘liq.

H 2C 0 3 ning turli shakllarining pH ga bog‘liqligi diagramma orqali ifodalanadi (26-rasm).
pH past bo‘lganda (pH<4,2) suvda faqat erkin karbonat kislotasi mavjud.
pH ko‘tarilagnda (4,2-5-8,3) suvda erkin karbonat kislota bilan gidrokarbonatlar muvozanatda saqlanib turadi. pH oshib borishi bilan gidrokarbonatlar miqdori ortib boradi, erkin karbonat kislota esa ka-mayib boradi.

pH=8,3~8,4 bo'ganda suvda faqat gidrokarbonatlar bo'ladi (98%). pH=8,4 —suvda karbonat ionlari paydo bo‘lib, ular H C 0 3 ionlari

bilan muvozanatda saqlanib turadi.
pH >12 —suvda karbonat ionlarinmg miqdori oshib ketadi.
Bu diagramma yordamida ma’lum pH da karbonat kislotasining turli shakllarining miqdorini hisoblab chiqarsa boTadi.
Muvozanat holatida suvda erkin karbonat kislotaning ma’lum miq-doriga ma’lum miqdordagi gidrokarbonatlar to‘g‘ri keladi. Bu kislota muvozanatli karbonat kislotasi deyiladi.
Agar erkin karbonat kislotaning miqdori muvozanat holatidan oshib ketsa, bu qo‘shimcha kislota agressiv karbonat kislotasi deyiladi. Bunda