S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, K. A. Tashev

Domenlararo autentifikatsiyalash xususiyatlari.
Kerberosdan domenlararo autentifikatsiyalashda ham foyda­
lanish mumkin. Mijoz boshqa domendagi serverdan foydalanish 
maqsadida kalitlami taqsimlash markazi 
K D C
ga murojaat qilsa, 
K D C
mijozga so‘ralayotgan server joylashgan domenning 
K D C
iga 
murojaat etishga 
qayta adreslash mandatini
(referalticket) taqdim 
etadi (6.3-rasm).
6.3-rasm. Kerberos protokolida domenlararo autentifikatsiyalash
sxemasi.
Rasmda quyidagi belgilashlar qabul qilingan:
1. Autentifikatsiyalashga so‘rov.
2. 
KDC1
uchun 
TGT.
3. 
K D C2
uchun 
TGT.
4. Serverdan foydalanish mandati.
5. Ma’lumotlami autentifikatsiyalash va almashish.
Qayta adreslash mandati ikkita domen KDCsining juftli aloqa 
kalitida shifrlangan TGTdir. Bunda mijozga serverdan foydala­
nishga mandatni so‘ralayotgan server joylashgan KDC taqdim etadi.
Juda ko‘p domenli tarmoqda autentifikatsiyalash uchun 
Kerberosdan foydalanish nazariy jihatdan mumkin bo‘lsa-da, muro- 
jaatlar sonining domenlar soniga mutanosib ravishda oshishi sabab­
li, so‘rovlami muayyan KDClarga bir ma’noda qayta adreslovchi 
qandaydir markaziy domen qurishga to‘g‘ri keladi.
158

---

Kerberos xavfsizligi.
Kerberos, kriptografik himoyalashning boshqa har qanday 
dasturiy vositasi kabi, ishonchsiz dasturiy muhitda ishlaydi. Ushbu 
muhitning hujjatlashtirilmagan imkoniyatlari yoki noto‘g‘ri konfi- 
guratsiyasi jiddiy axborotning sirqib chiqishiga olib kelishi mumkin. 
Hatto kalitlar, foydalanuvchi ishlash seansida faqat operativ xotirada 
saqlansa ham, operatsion tizimdagi buzilish kalitlaming qattiq disk- 
da nusxalanishiga olib kelishi mumkin.
Kerberos dasturiy ta’minoti o‘matilgan ishchi stansiyasidan 
ko‘pchilik foydalanuvchi rejimning ishlatilishi yoki ishchi stansiya- 
lardan foydalanishning nazorati bo‘lmasligi, dastur-zakladkani kiri­
tish yoki kriptografik dasturiy ta’minotni modifikatsiyalash imko­
niyatini tug‘diradi.
Shu sababli, Kerberos xavfsizligi ko‘p jihatdan ushbu protokol 
o‘matilgan ishchi stansiyasi himoyasining ishonchligiga bog‘liq.
Kerberos protokolining o‘ziga quyidagi qator talablar qo‘yi-
ladi:
- Kerberos xizmati xizmat qilishdan voz kechishga yo‘nal- 
tirilgan hujumlardan himoyalanishi shart;
- vaqt belgisi autentifikatsiya jarayonida qatnashishi sababli, 
tizimdan foydalanuvchilarining barchasi uchun tizimli vaqtni 
sinxronlash zarur;
- Kerberos parolni saralash orqali hujumlashdan himoya- 
lamaydi. Muammo shundaki, 
KDCda
saqlanuvchi foydalanuvchi ka­
liti uning parolini xesh-funksiya yordamida qayta ishlash natijasidir. 
Parolning bo‘shligida, uni saralab topish mumkin;
- Kerberos xizmati ruxsatsiz foydalanishining barcha turlaridan 
ishonchli himoyalanishi shart;
- mijoz olgan mandatlar hamda maxfiy kalitlar ruxsatsiz foyda- 
lanishdan himoyalanishi shart.
Yuqorida keltirilgan talablaming bajarilmasligi, muvaffaqiyatli 
hujumga sabab bo‘lishi mumkin.
Hozirda Kerberos protokoli autentifikatsiyalashning keng tar- 
qalgan vositasi hisoblanadi. Kerberos turli kriptografik sxemalar, 
xususan, ochiq kalitli shifrlash bilan birgalikda ishlatilishi mumkin.