S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, K. A. Tashev

Vositachilik funksiyalarining bajarilishi.
Tarmoqlararo ekran 
vositachilik funksiyalarini 
ekranlovchi agentlar
yoki 
vositachi das­
turlar
deb ataluvchi maxsus dasturlar yordamida bajaradi. Bu das­
turlar rezident dasturlar hisoblanadi hamda tashqi va ichki tarmoq 
orasida xabarlar paketini bevosita uzatishni taqiqlaydi.
Tashqi tarmoqdan ichki tarmoqning va aksincha foydalanish 
zaruriyati tug‘ilganda, aw al tarmoqlararo ekran kompyuterida ish- 
lovchi vositachi-dastur bilan mantiqiy ulanish o‘matilishi lozim. 
Vositachi-dastur so‘ralgan tarmoqlararo aloqaning joizligini tekshi- 
radi va ijobiy natijada o‘zi so‘ralgan kompyuter bilan alohida 
ulanish o‘matadi. So‘ngra tashqi va ichki tarmoq kompyuterlari 
orasida axborot almashish, xabarlar oqimini filtrlashni hamda
195

---

boshqa himoyalash funksiyalarini bajaruvchi dasturiy vositachi 
orqali amalga oshiriladi.
Ta’kidlash lozimki, tarmoqlararo ekran filtrlash funksiyasini 
vositachi-dastur ishtirokisiz amalga oshirib, tashqi va ichki tarmoq 
orasida o‘zaro aloqaning shaffofligini ta’minlashi mumkin. Shu bi­
lan birga vositachi dasturlar xabarlar oqimini filtrlashni amalga 
oshirmasligi ham mumkin.
Umuman, vositachi-dasturlar, xabarlar oqimini shaffof uzatili- 
shini blokirovka qilgan holda, quyidagi funksiyalarni bajarishi 
mumkin:
- uzatiluvchi va qabul qilinuvchi ma’lumotlaming haqiqiyligini 
tekshirish;
- ichki tarmoq resurslaridan foydalanishni chegaralash;
- tashqi tarmoq resurslaridan foydalanishni chegaralash;
- tashqi tarmoqdan so‘raluvchi ma’lumotlami kesh xotiraga 
saqlash;
- xabarlar oqimini filtrlash va o‘zgartirish, masalan, vimslami 
dinamik tarzda qidirish va axborotni shaffof shifrlash;
- foydalanuvchilami identifikatsiyalash va autentifikatsiyalash;
- ichki tarmoq adreslarini translyatsiyalash;
- hodisalami qaydlash, hodisalarga reaksiya ko‘rsatish hamda 
qaydlangan axborotni tahlillash va hisobotlami generatsiyalash.