S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, ica. Tashev

CONTENTS

Chapter I. CONCEPT OF INFORMATION SECURITY
AND ITS OBJECTIVES

AXBOROT 1

XAVFSIZLIGI 1

1.2. Axborot xavfsizligini ta’minlashning asosiy vazifalari va 10

Nazorat savollari: 14

Nazorat savollari: 19

1.4.Axborot xavfsizligi arxitekturasi va strategiyasi 19

Nazorat savollari: 22

2.2.Axborot xavfsizligining zaifliklari 27

Nazorat savollari: 32

2.3.Axborotning mahflyligini, yaxlitligini va foydalanuvchanligini buzish usullari 32

3.1.Ах bo rot xavfsizligi sohasiga oid xalqaro standartlar 38

Nazorat savollari: 49

3.2.Axborot xavfsizligi sohasiga oid milliy standartlar 49

0‘z DSt 1105:2009 - “Axborot texnologiyasi. Axborotning kriptografik muhofazasi. Ma’lumotlarni shifrlash algoritmi”. 50

0‘z DSt 1106:2009 - “Axborot texnologiyasi. Axborotning kriptografik muhofazasi. Xeshlash funksiyasi”. 51

Nazox-at savollari: 52

3.3.Axborot xavfsizligi sohasiga oid me’yoriy hujjatlar 52

RH 45-215:2009 - Rah bar iy hujjat. Ma’lumotlar uzatish tarmog‘ida axborot xavfsizligini ta’minlash to‘g‘risida Nizom. 52

Nazorat savollari: 56

Nazorat savollari: 63

4.2.Bella-LaPadulaning mandatli modeli 63

IVazorat savollari: 65

4.3.Xavfsizlikning rolli modeli 65

Nazorat savollari: 69

Nazorat savollari: 82

5.2.Simmetrik shifrlash tizimlari 83

J 90

Nazorat savollari: 99

5.3.Asimmetrik shifrlash tizimlari 100

Nazorat uchun savollar: 107

5.4.Xeshlash funksiyasi 107

н 113

5.5.Elektron raqamli imzo 115

Nazorat savollari: 133

5.7.Kriptotahiil usullari 133

Nazorat savollari: 135

VIBOB. IDENTIFIKASIYA VA AUTENTTFIKATSIYA 135

6.1.Identifikasiya va autentifikatsiya tushunchasi 135

6.2.Parollar asosida autentiflkatsiyalash 142

Nazorat savollari: 147

6.3.Sertifikatlar asosida autentifikatsiyalash 147

6.4.Qat’iy autentifikatsiyalash 150

Nazorat savollari: 170

6.5.Foydalanuvchilarni biometrik identifikatsiyalash va autentifikatsiyalash 170

Biometrik autentifikatsiyalashning daktiloskopik tizimi. 171

Nazorat savollari: 176

VIIbob. KOMPYUTER VIRUS LARI VA ZARARKINANDA DASTURLAR BILAN KURASH1SH МЕХАNIZMLARI 177

7.1.Kompyuter viruslari va virusdan himoyalanish imiammolari 177

Nazorat savollaii: 185

7.2.Virusga qarshi dasturlar 186

8.1.Tarmoqlararo ekranlarning ishlash xususiyatlari 198

Nazorat savollari: 207

8.2.Tarmoqlararo ekranlaniing asosiy komponentlari 207

Nazorat savollari: 218

8.3.Tarmoqlararo ekranlar asosidagi tarmoq himoyasining 218

9.1.Operatsion tizim xavfsizligini ta’minlash muammolari 231

Nazorat savollari: 233

9.2.Operatsion tizimni himoyalash qismtiziniining arxitekturasi 233

Nazorat savollari: 235

9.3.Axborotni himoyalashda dasturiy ilovalarning qoMlanilishi 236

10.1.Axborot sirqib chiqadigan texnik kanallar va ularning 243

Nazorat savollari: 246

10.2.Axborot sirqib chiqadigan texnik kanallarni aniqlash usullari va vositalari 247

Nazorat savollari: 255

10.3.Obyektlarni injener himoyaiash va texnik qoriiqlash 255

Nazorat uchun savollar: 260

FOYDALANILGAN VA TAVSIYA ETILADIGAN ADABIYOTLAR 261

} 268

• 1,0,1,1,1,1,0,0, 269

. 1,1,1,1,0,0,0,1 269

} 271

{ 271

} 271

} 271

{ 271

} 271

{ 271

} 271

{ 271

} 272

I 272

{ 272

{ 272

{ 272

I 272

{ 272

{ 272

} 272

} 272

}; 278

}; 278

}; 278

}; 279

}; 280

}; 280

{ 280

} 314

} 315

} 315

} 315

{ 316

} 316

{ 316

} 316

} 316

{ 316

} 317

ATAMALARNENG RUS, 0‘ZBEK VA INGLIZ TILLAREDAGIIZOHLI LUG‘ATI 318

Генератор псевдослучайных последовательностей - 345

Политика безопасности (информации в организации) 383

Chapter V. CRYPTOGRAPHIC PROTECTION OF
INFORMATION

AXBOROT 1

XAVFSIZLIGI 1

1.2. Axborot xavfsizligini ta’minlashning asosiy vazifalari va 10

Nazorat savollari: 14

Nazorat savollari: 19

1.4.Axborot xavfsizligi arxitekturasi va strategiyasi 19

Nazorat savollari: 22

2.2.Axborot xavfsizligining zaifliklari 27

Nazorat savollari: 32

2.3.Axborotning mahflyligini, yaxlitligini va foydalanuvchanligini buzish usullari 32

3.1.Ах bo rot xavfsizligi sohasiga oid xalqaro standartlar 38

Nazorat savollari: 49

3.2.Axborot xavfsizligi sohasiga oid milliy standartlar 49

0‘z DSt 1105:2009 - “Axborot texnologiyasi. Axborotning kriptografik muhofazasi. Ma’lumotlarni shifrlash algoritmi”. 50

0‘z DSt 1106:2009 - “Axborot texnologiyasi. Axborotning kriptografik muhofazasi. Xeshlash funksiyasi”. 51

Nazox-at savollari: 52

3.3.Axborot xavfsizligi sohasiga oid me’yoriy hujjatlar 52

RH 45-215:2009 - Rah bar iy hujjat. Ma’lumotlar uzatish tarmog‘ida axborot xavfsizligini ta’minlash to‘g‘risida Nizom. 52

Nazorat savollari: 56

Nazorat savollari: 63

4.2.Bella-LaPadulaning mandatli modeli 63

IVazorat savollari: 65

4.3.Xavfsizlikning rolli modeli 65

Nazorat savollari: 69

Nazorat savollari: 82

5.2.Simmetrik shifrlash tizimlari 83

J 90

Nazorat savollari: 99

5.3.Asimmetrik shifrlash tizimlari 100

Nazorat uchun savollar: 107

5.4.Xeshlash funksiyasi 107

н 113

5.5.Elektron raqamli imzo 115

Nazorat savollari: 133

5.7.Kriptotahiil usullari 133

Nazorat savollari: 135

VIBOB. IDENTIFIKASIYA VA AUTENTTFIKATSIYA 135

6.1.Identifikasiya va autentifikatsiya tushunchasi 135

6.2.Parollar asosida autentiflkatsiyalash 142

Nazorat savollari: 147

6.3.Sertifikatlar asosida autentifikatsiyalash 147

6.4.Qat’iy autentifikatsiyalash 150

Nazorat savollari: 170

6.5.Foydalanuvchilarni biometrik identifikatsiyalash va autentifikatsiyalash 170

Biometrik autentifikatsiyalashning daktiloskopik tizimi. 171

Nazorat savollari: 176

VIIbob. KOMPYUTER VIRUS LARI VA ZARARKINANDA DASTURLAR BILAN KURASH1SH МЕХАNIZMLARI 177

7.1.Kompyuter viruslari va virusdan himoyalanish imiammolari 177

Nazorat savollaii: 185

7.2.Virusga qarshi dasturlar 186

8.1.Tarmoqlararo ekranlarning ishlash xususiyatlari 198

Nazorat savollari: 207

8.2.Tarmoqlararo ekranlaniing asosiy komponentlari 207

Nazorat savollari: 218

8.3.Tarmoqlararo ekranlar asosidagi tarmoq himoyasining 218

9.1.Operatsion tizim xavfsizligini ta’minlash muammolari 231

Nazorat savollari: 233

9.2.Operatsion tizimni himoyalash qismtiziniining arxitekturasi 233

Nazorat savollari: 235

9.3.Axborotni himoyalashda dasturiy ilovalarning qoMlanilishi 236

10.1.Axborot sirqib chiqadigan texnik kanallar va ularning 243

Nazorat savollari: 246

10.2.Axborot sirqib chiqadigan texnik kanallarni aniqlash usullari va vositalari 247

Nazorat savollari: 255

10.3.Obyektlarni injener himoyaiash va texnik qoriiqlash 255

Nazorat uchun savollar: 260

FOYDALANILGAN VA TAVSIYA ETILADIGAN ADABIYOTLAR 261

} 268

• 1,0,1,1,1,1,0,0, 269

. 1,1,1,1,0,0,0,1 269

} 271

{ 271

} 271

} 271

{ 271

} 271

{ 271

} 271

{ 271

} 272

I 272

{ 272

{ 272

{ 272

I 272

{ 272

{ 272

} 272

} 272

}; 278

}; 278

}; 278

}; 279

}; 280

}; 280

{ 280

} 314

} 315

} 315

} 315

{ 316

} 316

{ 316

} 316

} 316

{ 316

} 317

ATAMALARNENG RUS, 0‘ZBEK VA INGLIZ TILLAREDAGIIZOHLI LUG‘ATI 318

Генератор псевдослучайных последовательностей - 345

Политика безопасности (информации в организации) 383

367

AXBOROT 1

XAVFSIZLIGI 1

1.2. Axborot xavfsizligini ta’minlashning asosiy vazifalari va 10

Nazorat savollari: 14

Nazorat savollari: 19

1.4.Axborot xavfsizligi arxitekturasi va strategiyasi 19

Nazorat savollari: 22

2.2.Axborot xavfsizligining zaifliklari 27

Nazorat savollari: 32

2.3.Axborotning mahflyligini, yaxlitligini va foydalanuvchanligini buzish usullari 32

3.1.Ах bo rot xavfsizligi sohasiga oid xalqaro standartlar 38

Nazorat savollari: 49

3.2.Axborot xavfsizligi sohasiga oid milliy standartlar 49

0‘z DSt 1105:2009 - “Axborot texnologiyasi. Axborotning kriptografik muhofazasi. Ma’lumotlarni shifrlash algoritmi”. 50

0‘z DSt 1106:2009 - “Axborot texnologiyasi. Axborotning kriptografik muhofazasi. Xeshlash funksiyasi”. 51

Nazox-at savollari: 52

3.3.Axborot xavfsizligi sohasiga oid me’yoriy hujjatlar 52

RH 45-215:2009 - Rah bar iy hujjat. Ma’lumotlar uzatish tarmog‘ida axborot xavfsizligini ta’minlash to‘g‘risida Nizom. 52

Nazorat savollari: 56

Nazorat savollari: 63

4.2.Bella-LaPadulaning mandatli modeli 63

IVazorat savollari: 65

4.3.Xavfsizlikning rolli modeli 65

Nazorat savollari: 69

Nazorat savollari: 82

5.2.Simmetrik shifrlash tizimlari 83

J 90

Nazorat savollari: 99

5.3.Asimmetrik shifrlash tizimlari 100

Nazorat uchun savollar: 107

5.4.Xeshlash funksiyasi 107

н 113

5.5.Elektron raqamli imzo 115

Nazorat savollari: 133

5.7.Kriptotahiil usullari 133

Nazorat savollari: 135

VIBOB. IDENTIFIKASIYA VA AUTENTTFIKATSIYA 135

6.1.Identifikasiya va autentifikatsiya tushunchasi 135

6.2.Parollar asosida autentiflkatsiyalash 142

Nazorat savollari: 147

6.3.Sertifikatlar asosida autentifikatsiyalash 147

6.4.Qat’iy autentifikatsiyalash 150

Nazorat savollari: 170

6.5.Foydalanuvchilarni biometrik identifikatsiyalash va autentifikatsiyalash 170

Biometrik autentifikatsiyalashning daktiloskopik tizimi. 171

Nazorat savollari: 176

VIIbob. KOMPYUTER VIRUS LARI VA ZARARKINANDA DASTURLAR BILAN KURASH1SH МЕХАNIZMLARI 177

7.1.Kompyuter viruslari va virusdan himoyalanish imiammolari 177

Nazorat savollaii: 185

7.2.Virusga qarshi dasturlar 186

8.1.Tarmoqlararo ekranlarning ishlash xususiyatlari 198

Nazorat savollari: 207

8.2.Tarmoqlararo ekranlaniing asosiy komponentlari 207

Nazorat savollari: 218

8.3.Tarmoqlararo ekranlar asosidagi tarmoq himoyasining 218

9.1.Operatsion tizim xavfsizligini ta’minlash muammolari 231

Nazorat savollari: 233

9.2.Operatsion tizimni himoyalash qismtiziniining arxitekturasi 233

Nazorat savollari: 235

9.3.Axborotni himoyalashda dasturiy ilovalarning qoMlanilishi 236

10.1.Axborot sirqib chiqadigan texnik kanallar va ularning 243

Nazorat savollari: 246

10.2.Axborot sirqib chiqadigan texnik kanallarni aniqlash usullari va vositalari 247

Nazorat savollari: 255

10.3.Obyektlarni injener himoyaiash va texnik qoriiqlash 255

Nazorat uchun savollar: 260

FOYDALANILGAN VA TAVSIYA ETILADIGAN ADABIYOTLAR 261

} 268

• 1,0,1,1,1,1,0,0, 269

. 1,1,1,1,0,0,0,1 269

} 271

{ 271

} 271

} 271

{ 271

} 271

{ 271

} 271

{ 271

} 272

I 272

{ 272

{ 272

{ 272

I 272

{ 272

{ 272

} 272

} 272

}; 278

}; 278

}; 278

}; 279

}; 280

}; 280

{ 280

} 314

} 315

} 315

} 315

{ 316

} 316

{ 316

} 316

} 316

{ 316

} 317

ATAMALARNENG RUS, 0‘ZBEK VA INGLIZ TILLAREDAGIIZOHLI LUG‘ATI 318

Генератор псевдослучайных последовательностей - 345

Политика безопасности (информации в организации) 383

*serts -* u - har bir seans ⁵ uchun ushbu funksiya foydalanuv- chini aniqlaydi, bu foydalanuvchi tizim bilan ushbu seansni amalga oshiradi: ai«-co = i. ;

ro:es:S -» pm - har bir seans ^s uchun ushbu funksiya ^я to‘p- lamdan rollar to‘plamini aniqlaydi, bu rollardan foydalanuvchi bir vaqtda foydalanishi mumkin: roles (5> = fai к«»модф} « и*}.