S. I. Mirhayitova pedagogik texnologiya o`zbekiston respu

6--rasm. “Venn diagrammasi” grafik organayzerini yozuv taxtasidagi
sxema chizmasi
Grafik organayzer ta`lim oluvchi (talaba)lar tomonidan o’zlashtirilgan o’zaro yaqin nazariy bilim, ma’lumot yoki dalillarni qiyosiy tahlil etishga yordam beradi. Undan muayyan bo’lim yoki boblar bo’yicha yakuniy darslarni tashkil etishda foydalanish yanada samaralidir.
Uni qo’llash bosqichlari quyidagilardan iborat:
Ta`lim oluvchi (talaba)lar to’rt guruhga bo’linadi


Yozuv taxtasiga topshiriqni bajarish mohiyatini
aks ettiruvchi sxema chiziladi
Har bir guruhga o’zlashtirilayotgan mavzu (bo’lim, bob)
yuzasidan alohida topshiriqlar beriladi

Topshiriqlar bajarilgach, guruh a’zolari orasidan liderlar tanlanadi

Liderlar guruh a’zolari tomonidan bildirilgan fikrlarni

umumlashtirib, yozuv taxtasida aks etgan diagrammani to’ldiradi


7-rasm. Grafik organayzerlarni qo’llash bosqichlari
Grafik organayzerni qo’llash jarayonida har bir guruh muayyan mavzuga oid topshiriqlarni bajaradi. Ta`lim oluvchi (talaba)larning e’tiborlariga quyidagi jadvalni
taqdim etish mumkin:

Guruhlar	Diagrammaning tartib raqami	Topshiriqlar mazmuni
1- guruh	1-diagramma
	2-diagramma
	3-diagramma
2-guruh	1-diagramma
	2-diagramma
	3-diagramma
3-guruh	1-diagramma
	2-diagramma
	3-diagramma
4-guruh	1-diagramma
	2-diagramma
	3-diagramma

3-jadval. Grafik organayzerni qo’llash jarayonida mavzuga oid topshiriqlarni
bajaradigan jadval namunasi
Tayanch tushunchalar tahlili

Tushuncha	Tushuncha mazmuni
Bilim	borliqni bilish jarayonining amaliyotda tasdiqlangan natijasi. Obyektiv reallikning inson ongida adekvat aks ettirilishi (tasavvur, tushuncha, mulohaza, nazariyalar). U kundalik, ilmiy, empirik, nazariy bilimlarga ajradadi. Kundalik bilim sog'lom fikrga va kundalik amaliy faoliyat shakllariga asoslanadi. Insonning atrof-muhitga moslashuvi, uning xatti-harakatlari va oldindan ko'ra bilishi uchun asos bo'lib xizmat qiladi.
Ko`nikma	ongli faoliyat (harakat)ni tez, tejamli, to 'g'ri, kam jismoniy va asabiy kuch sarflagan holda bajarish. Shaxsning bilimlari asosida tarkib topadi. Dastlabki shakllanish bosqichlarida bunday harakatlar jiddiy diqqat bilan bajariladi, keyingi bosqichlarda diqqat bilan nazorat qilish kamayib boradi va natijada avtomatlashgan harakatga aylanadi. Harakat turlari bo’yicha uch turga: harakat ko'nikmalari,

	sensor ko'nikmalar, aqliy ko'nikmalarga bo'linadi. Ko'nikmalar muntazam mashq qilish (takrorlash) orqali zarur darajada saqlanadi. Ma’lum vaqt takrorlamaslik ko'nikma darajasining pasayishiga olib keladi. Uni qayta mashqlar bajarish, malaka oshirish orqali tiklanadi.
Malaka	shaxsning m a’lum kasbga yaroqlilik, tayyorlik dara- jasi, shu kasbda ishlay olishi uchun zarur bilim, ko'nikmalari yig'indisi. Kasbiy axborotlarning tez ko'payib borayotgani ilgari o'zlashtirilgan malakaning yetishmasligini keltirib chiqaradi. Bu yetishmaslikni qayta tayyorlash va malaka oshirish orqali to'ldiriladi. Bu jarayon uzluksiz davom etgandagina malaka ortib borishi orqali kasbiy faoliyatni hozirgi talablar darajasida davom ettirish imkoniyati hosil bo'ladi.
Maqsadni belgilash	didaktik vazifalarni aniklash, ukuv natijalarini shakllantirish. Bu pedagogik faoliyatni asosiy omili bulib, ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchining birgalikdagi faoliyati xarakatini umumiy natijaga yunaltiradi.
Nazorat	doimy tekshirish yoki nazorat maqsadidagi tekshiruv. Ta’lim oluvchilarni bilim, ko`nikma, malakalarini (BMK) aniqlash,o`lchash va baxolashni anglatadi.
Joriy nazorat	O`qituvchi tomonidan har kungi ishda, asosan dars jarayonida amalga oshiriladi
Oraliq nazorat	Dastur mavzusi, bulimlari uzlashtirilgandan sung amalga oshiriladi.
Yakuniy nazorat	O`quv yili yarmida yoki yil oxirida amalga oshiriladi.
Frontal tekshiruv	O`zlashtirish lozim bo`lgan (qoida, jadval, yilnomalar) ko`p bo`lmagan materialni tekshirish uchun qo`llaniladi.
Og`zaki tekshirish	nazoratning eng uzgaruvchan usuli bulib, ta’lim berishning barcha boskichlarida kullaniladi va talabalar bilan alokani onson ushlab turishga, ularning fikr va xarakatlarini kuzatishga, javoblarini tugrilashga yordam beradi.
Yozma nazorat	(diktant, bayon yozish, savollarga yozma javob berish va yozma nazorat ishlari) - vaqt bo`yicha tejamli bo`lib, butun guruxni va har bir talabani ta’lim olishga tayyorligini bir vaqtda aniqlash imkonini berib, topshiriqni individual bajarish xususiyati bilan ajralib turadi, biroq topshiriqni tekshirishga ko`p vaqtni talab qiladi.
Metod	grekcha so'z bo'lib, yo'l, axloq usuli ma’nolarini bildiradi. Tabiat va ijtimoiy hayot hodisalarini bilish, tadqiq qilish usuli. Faoliyat, harakatning yo'li, usuli yoki qiyofasi, shakli. ko'rinishi.

80
Ta’lim metodi o'qituvchining ta`lim oluvchilar bilan muntazam qo'llaydigan, ta`lim oluvchilarga o'z aqliy qobiliyatlarini va qiziqishlarini rivojlantirish, bilim va ko'nikmalarni egallash hamda ulardan amalda foydalanish imkonini beruvchi ish usuli