S. F. Abdirasilov

Natyurraorining akvarelda^S metodik bosqichi.
193
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Har  qanday  san’at  asarining  negizini  kompozitsiya  tashkil  etadi. 
«Kompozitsiya»  (lat.  compositio) -  tuzish,  ijod  qilish  demakdir.  U  asar 
tuzilishida  qismlaming  asar  g'oyasiga  muvofíq  joylashtirilishini  va 
o'zaro munosabatini anglatadi.
Tasviriy  san’atda  kompozitsiyaning  simmetriya  va  asimmetriya, 
muvozanat  va  ritm,  turg'unlik  (statika)  va  harakat  (dinamika),  ikkinchi 
darajali narsalarga (asosiyga) bo‘ysunishi,  ko‘rish markazi va ko‘pincha 
unga  mos  keladigan  kompozision  markazni  bo‘rttirib  ko‘rsatish  kabi 
qoidalari mavjud.
Kompozitsiyaning  asosiy  talablari  yaxlitlik,  siirunetriya  va  ritm. 
Tasodifan  terilib  qolgan  narsalarni  natyurmort  deb  bo‘lmaydi. 
Natyurmort  kompozitsiyasining  m a’noli  va  ta’sirchan  chiqishi  uchun 
yagona  mavzudagi,  bir-biriga  munosib  va  mos  narsalar  tabiiy 
bog‘lanishda qo‘yilishi kerak.
Qo‘yilgan  natyurmortning  asosiy  g‘oyasini  surat  tekisligida 
tasvirlab  ko‘rsatib  berish  uchun,  ya’ni  natura bilan tasvir o‘rtasida to ‘la 
o'xshashlikka erishish uchun tasviriy  san’atning  ifoda vositalari  bo‘lgan 
kompozitsiya,  perspektiva,  yorug‘-soya va rangshunoslik  nazariyalarini 
puxta  bilish  va  ulami  amalda  qo‘llay  olish  talab  qilinadi.  Endi  bitta 
narsani  emas,  bir necha  narsani  o ‘zaro  bogianishda,  qismlari  bir-biriga 
mos  bo‘lgan  yaxlit  narsa  qilib  tasvirlab  ko‘rsatishdan  iborat  bo‘ladi. 
Shuning  uchun  ishning  rejasini  tuzib  olib,  ketma-ketlik bosqichlar  bilan 
amalga oshirish maqsadga muvofiqdir.