S avezbayev

Yakun yasab shuni aytish mumkinki, yer tuzishda EТ - bu yer tuzish sohasida 
malakali mutaxassislar (ekspertlar) bilimlarini EHM da taqdim etish uchun 
mo’ljallangan, yer tuzish masalalarini yechishda oddiy bajaruvchilarga 
foydalanish imkonini beradigan maxsus vositalar tizimidir.
Yer tuzishda EТ ni ishlab chiqish va joriy etish loyihalashning yangi texnolo-
giyasi yaratilishiga olib kelishi kerak. Unda loyihani ishlash bosqichlarining 

---

130 
an’anaviy majmui, o’zaro aloqalarining barcha murakkabliklari bilan yagona 
masala sifatida qaraladi.
Nazorat savollari va vazifalar 
1.
EТning asosiy tuzilishini bayonlang. 
2.
EТni yaratishning asosiy bosqichlarini sanab bering. 
3.
Sun’iy intellekt tizimini ishlashda qanday turlardagi instrumental vositalardan 
foydalaniladi?
4.
EТning boshqa avtomatlashtirilgan axborot tizimlari oldidagi ustivorligi
nimalardan iborat? 
5.
Yer tuzish ekspert tizimiga qisqacha ta’rif bering.
IX- BOB. 
«PANORAMA» GEOAXBOROT TEXNOLOGIYALARIDAN 
YER TUZISH VA YER KADASTRI ISHLARINI 
AVTOMATLASHTIRISHDA FOYDALANISH 
Panorama majmui 4 ta geoaxborot texnologiyasini: professional GAТ karta 
2005, ishlovchining instrumentariyi Gis Toolkit, kadastr tizimi «Yer va huquq», 
vektorlovchi Panorama – taxrirchi va boshqa GAТ lar bilan ma’lumotlar almashish 
uchun konvertorlarni (DXF/DBF, MIF/MID, Shape, S57/S52, SXF, GEN va
sh.o’.), maxsus ishlovlarni (boshqarish, aloqa, navigatsiya, ekologik monitoring va 
boshq.) o’z ichiga oladi. 
Barcha texnologiyalar foydalanuvchilar uchun ochiq. Har xil almashish 
formatlari qo’llab-quvvatlanadi, elektron kartalar klassifikatorlarini rostlash 
ta’minlanadi, koordinatalarning va kartalar proyektsiyalarining har xil tizimlari 
qo’llab-quvvatlanadi. Ko’plab dasturlar boshlang’ich matnlarda keltirilgan, tizim 
markazi kutubxonalari Windows CE, Linux (MC BC), QNX, OC PB 2 tizimlariga 
ko’chirilgan, Intel, Spars, Mips protsessorlari, Borland S++, Microsoft Visual S++, 
Watcom S++, GNU S++ translyatorlari qo’llaniladi. 
API – kutubxonalar interfeysi ochiq bo’ladi. 
Haraktdagi ilovalarni ishlash uchun kutubxonaning maxsus versiyasi va 
ma’lumotlarning kompakt formati qo’llanadi. 
Boshlang’ich ma’lumotlarni tayyorlash va ishlash Windows/Intel

---

131 
platformasida bajarilishi, ilovalarni bajarish esa mobil qurilmalarda amalga 
oshirilishi mumkin.