S avezbayev

2. Grafikaviy texnologiyalar 
Bugungi kunda chiqarilayotgan shaxsiy kompyuterlarning katta qismi 3D – 
grafikalar bilan ishlash uchun zarur vositalar bilan jihozlangan. Analog 
videoxabarlarini kompyuterlar uchun tushunarli sonli shaklga aylantirish bo’yicha 
ishlar, protsessor va grafikaviy qism ish unumdorligiga o’ta jiddiy talablar qo’yadi. 
146 bet rasm… 
1. Boshlang’ich materialni skanerlashni
keng 
formatli professional skanerda bajarish tavsiya 
etiladi: yaxshi rastr – muvaffaqiyat garovi. 
2. Loyihaviy faylni tayyorlash. 
Loyiha 
o’lchamlarini 
sozlash: 
qatlamlar tarkibi, foydalaniladigan 
ma’lumotlar 
bazasi, 
trassalarni 
joylashtirish aniqligi va sh.o’. 
Rastrlash yuzasini tayyorlash, tikish, 
to’g’rilash, 
filtrlash. 
Loyihani 
segmentlash va zarur bo’lsa uni 
operatorlarga uzatish. 
3. 
Loyihaviy 
faylni 
vektorlash.
Chiziqli, maydonli, nuqtali obyektlarni 
sonli 
shaklga 
aylantirish. 
Atributiv 
(xususiy) 
ma’lumotlarni 
kiritish, 
geokodlash, 
Vektorli 
ma’lumotlarni 
verifikatsiyalash. 
GAT
 

---

82 
Uch o’lchamli grafikaga ishlov berish texnologiyasi.
Uch o’lchamli 
grafikaga ishlov berish jarayoni 4 bosqichdan iborat bo’ladi: shaklni o’zgartirish 
bo’yicha hisoblashlar (transform), yoritish (lighting), geometrik ishlov berish 
(setup) va rendering (rendering).
O’zgartirishlarni hisoblash bosqichida tizim natijalari obyektlarni 
o’zgartirishlarni (harakatlari) ko’rsatish uchun foydalaniladigan matematik 
hisoblashlarni bajaradi. 
Yoritish o’lchamlari sahna va unda joylashgan obyektlarning yoritilganligini
aniqlaydi (yoritish – bu yorug’lik manbaalarining geometrik joylashuvidir). Keyin 
yozma tasvirlarga ko’plab uchburchaklar va balandliklar koordinatalari to’plami 
shaklidagi koordinatalar va obyektlar belgilanadi. Undan keyin olingan 
ma’lumotlar geometrik ishlov berish uchun yuboriladi. 
Geometrik ishlov berish bosqichi - bu jarayon bo’lib, unda o’zgartirish 
hisoblashlari va yoritish bosqichlarida olingan balandliklar koordinatalari, 
piksellarni shakllantirishda foydalaniladigan ma’lumotlar formatiga aylantiriladi. 
Oxirida, rendering bosqichida mos soyalashni (qoraytirishni) hisobga olgan 
holda, zarur ranglar pikseli kadrlar (rasmlar) buferiga uzatiladi va to’planadi.