S. Ashirboev, I. Azimov O’zbek tilining tarixiy grammatikasi

 
shakliy vositasi yordami bilan shakllanadi. Ma’lumki, 
chun
 
leksemasi 
hozirgi o’zbek tilidagi: 1) 
chunki, shu sababdan;
2) 
agar;
3) 
qachonki
 
ma’nolariga muvofiq keladi (Navoiy asarlarining qisqacha lug’ati, 1993, 319).
 
SHu sababli ham 
chun
 
leksemasi eski o’zbek tilida payt, sabab, shart ergash 
gaplarning bosh gapga bog’lanishini ta’minlovchi vositalardan biri sanalgan. 
CHun
 
ergash gapning tarkibida kelgan, ergash gapning predikati fe’lning analitik 
yoki sintetik shakllari bilan ifodalangan. Bunday gaplarda ham asosiy denotativ 
voqea ergash gapdagi voqeadan keyin sodir bo’ladi: 
CHun ta’zib shiddatыdыn 
hardыlar, ul majmu’dыn sudrab chыqardыlar
(MQ 38).
CHun atfal tashыdыn 
tuyar erdi, qachыb gulxang’a yuz qoyar erdi
(MQ 87).

SHu bilan birga, Alisher Navoiy asarlari tilida -

g’ach (-gәch,-qach,-kәch), -
r(-ur)da 
shakliy vositalari ham ergash gapni bosh gapga bog’lashda faol 
qo’llanganligini ko’ramiz. 
–g’ach (-gәch,-qach,-kәch)