S amarqand veterinariya meditsinasi instituti Nukus filiali

Qo`zilarni bo`rdoqiga boqish uchun donador oziqaning tarkibi va to`yimliligi

og`irligi % hisobida

1-jadval

№	Ozuqalar	Yoshi, oy hisobida
		6 oygacha	6 oydan 8 oygacha
1	O`t uni, dukkaklilardan xashak uni	30.0	20.0
2	O`t uni, boshoqlilardan xashak uni	39.5	20.0
3	Somon	---	19.5
4	Konsentratlar	30.0	40.0
5	Ftorsiz posfat	0.5	0.5
6	Xlorli kobalt, 1 tonnaga, gramm	2.0	2.0
7	Tarkibida bor
8	oziq birligi	0.75	0.7
9	almashinuvchi energiya, mj	9.1	8.7
10	xom protein, gramm	131	110
11	xazmlanuvchi protein, gramm	83	74
12	kalsiy, gramm	9	7
13	Fosfor,gramm	3.7	3.4
14	Keratin, mg	19	11

Yaylovda boqilayotgan qo‘ylarning semirganligini tasmhqi ko‘rinishidan, dumg‘aza suyaklarining ustini paypaslab ko‘rish yo‘li bilan aniqlash usullari bor. Semiz qo‘yning dumg‘aza qismidan paypaslansa, uning terisi yengil siljiydi va teri osti yog‘ qatlami qo‘lga bilinadi. Oriq qo‘yning terisi esa qiyin siljiydi va qo‘lga dumg‘aza suyaklari tegadi.

Katta yoshdagi qo`ylarni bo`rdoqiga boqish uchun donador ozuqalarning tarkibi va to`yimliligi, og`irligi % hisobida

2-jadval

№	Ozoqalar	Retseplar
		1	2
1	Boshoqli o`tlardan- o`t uni yoki xashak uni	35	30
2	Somon	44,5	44,5
3	Konsentratlar	20	25
4	Ftorsiz posfat	0,5	0,5
5	Xlorli kobalt, 1 tonnaga gramm	2	2
6	1 kg ozuqada bor;
7	ozuqa birligi	0,5	0,54
8	almashinuvchi energiya, mj	6,9	7,1
9	quruq modda, kg	0,86	0,86
10	xom protein, gramm	72	74
11	xazmlanuvchi protein, gramm	40	45
12	kalsiy, gramm	4,8	4,9
13	fosfor, gramm	2,4	2,5
14	magniy, gramm	1,37	1,31
15	oltingugurt, gramm	1,02	0,01
16	karatin, mg	6	6

Keyingi yillarda teхnologik jarayonlarning birmuncha takomillashuvi natijasida qo‘yni qo‘yхonada asrab qo‘ldan oziqlantirib boqib semirtirish usullari keng avj oldirildi. Ayni usul bo‘yicha qo‘ylar 70 kun davomida asrab boqiladi. Tirik vazni 9–10 kg ga ortishi bilan bo-qishdan olinib go‘shtga topshiriladi. Ortiqcha boqish samarali bo‘lmasligi mumkin. Qo‘lda boqib go‘shtbop vaznga keltirish usuli qo‘llanganida qo‘ylarga ko‘proq silos, ildizmevali oziqlar berib boqish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Agar yaylovda bo‘rdoqiga boqilayotgan qo‘ylar har bir kg qo‘shimcha vazn berish uchun 8,5–12 oziq birligi sarf qilsa, qo‘lda silos berib boqishda esa faqat 5,2 oziq birligi sarflaydi.

Ayni yo‘nalishda O‘zbekiston chorvachilik ilmiy tekshirish institutining tajriba bazasida o‘tkazilgan ilmiy ishlarning ko‘rsatkichlari diqqatga sazovordir. Tajribalarga ko‘ra 40–45% makkajo‘хori silosidan iborat bo‘lgan oziq ratsionida boqilgan jaydari qo‘ylar va ularni linkoln zot mayin junli qo‘y bilan chatishtirishdan olingan duragaylar jadal o‘sib rivojlandi. Silossiz oddiy ratsionlarda boqilgan qo‘ylarga qaraganda makkajo‘хori silosi berib boqilgan qo‘ylarning bir kunlik o‘sishi deyarli ko‘p bo‘lganligi aniqlandi. Masalan, silos berib boqilgan 9 oylik yo urg‘ochi jaydari qo‘ylarda va ularning linkoln zot qo‘y bilan chatishtirishda olingan duragaylarida silossiz ratsionda boqilgan qo‘ylarga qaraganda o‘sish 9–22% ko‘p bo‘ldi. Ularning gavdasidan go‘sht chiqish foizi ham yuqori bo‘lib, duragaylardan 1,20%, jaydarilaridan esa 4,1% ko‘p go‘sht olindi. Har bir kg o‘sishi uchun silos bilan boqilgan jaydari qo‘ylar 6–8,1, duragaylar 5,9–7,7 oziq birligi sarfladi. Silossiz boqilgan qo‘ylar esa 1–1,3 oziq birligi ko‘p sarflandi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Kalashnikov A.P. va boshq. Chorvachilikda oziq normalari va ratsionlari.Toshkent, Mehnat 1988 y.
   
2. 
   Karibayev.K.K. Qishloq xo‘jalik hayvonlarini to‘la qiymatli yem xashak bilan oziqlantirish va ozuqalarni tayyorlash hamda saqlash texnologiyasi O‘z.Ch.I.T.I ilmiy ishlar to‘plami. T. 1991 y.
   
3. 
   Ruziyev Sh. Hayvonlarni oziqlanishiga beda o‘tini ahamiyati. J.Zooveterinariya. 2008 y.
   
4. 
   R.Hamroqulov, K.KaribaevQISHLOQ HO‘JALIKI HAYVONLARINI OZIQLANTITISH “Toshkent 1999”.
   
5. 
   I. Hoshimov, T. To‘ychiyevQISHLOQ HO‘JALIKI HAYVONLARINI OZIQLANTIRISH “Toshkqny 1991”
   
6. 
   A.P.Kalashnikov, N. I. Qleymenov, V. N. BakanovCHORVACHILIKDA OZIQ NO‘RMALARI VA RATSIONLARI( TARJIMA) “Toshkent-Mehnat 1998”
   
7. 
   R.X.Hamroqulov QISHLOQ HO‘JALIKI HAYVONLARINI OZIQLANTIRISH ( DARSLIK) “Toshkent 2011”
   
8. 
   www.ziyonet.uz
   
9. 
   www.fermerlar.uz