S a m a r q a n d d a V l a t u n I v e r s I t e t I r a h m o n q u L o r z I b e k o V

Lab uyur takallumg'a, zulfni parishon qil,
Qand qimmatin sindur, narxi anbar arzon qil.
Ikkinchi baytda go'zal «husn shohi», tengi, naziri yo'q malohat 
egasi darajasiga ko'tariladi. Oshiqlar esa, hazin, g'arib gadolar bo'Ub, 
husn shohining rahm-shafqatiga, muhtoj. Bu o'rinda shoir 
«Qoshingg'a teguzmag'il qalamni» g'azaU maqta'sidagi antitezaga 
o'xshash ramziy usulga murojaat etadi:

---

Husn shohisen, jono, bu hazin gadolarg‘a,
Ко ‘z uchi bila boqib xayr ayla, ehson qil.
Shu zaylda shoir lirik qahramon hissiyotini avji falakka chiqaradi, 
ma’shuqaning o'z husni malohati bilan dinsizni musulmon, 
musulmonni kofir qilishga qodir ekanligidan so‘z ochadi. Keyingi 
uch baytda lirik qahramon ehtiroslari yanada kuchayadi. 0‘zining 
malak-farishtasifat oldida har qanday tobelikka tayyor ekanligini 
izhor etadi. G'azalda dayr, mayxona, zohid, musulmon, sanam, 
gabr kabi ramziy, majoziy so'zlarning ishlatilishi g‘azalning 
tasawufiy-ilohiy yo‘nalishga ham ega ekanligidan dalolat beradi:
Ishq dinig‘a munkir bo'lsa zohidi xudbin,
Ey sanam, liqo ко 'rsat, gabmi musulmon qil.
Badiiyat jilolariga e’tibor qarating!
Istasang ко ‘ngullami g'amza yoyiga qurbon,
Qoshlaring hilolini mohi iydi qurbon qil.
Sho ‘xi chashmi navxatsen, noz dashtida sayr et,
Gardi xoki poyingni surmai g'azolon qil.
Yor la ’lidin haife ayladim Amir insho,
Eyo ко ‘ngul, bu gavharni jon ichida pinhon qil.
Birinchi baytda tajnis san’ati bor: qurbon-qurbon qilish hamda 
Iydi qurbon-Qurbon hayiti. Ikkinchi baytda lutf, mubolag‘a usullari: 
noz dashtida sayr etajak yoming oyog'i tekkan tuproqlar gardini 
ohular o‘z ko'zlariga surma qilsinlar. Ohuning ko'zi o'zi tengsiz 
darajada go'zal, hayratlanarli. Demak, Amiriy murojaat etayotgan, 
tasvirlayotgan go'zalning ko'zlari ohular ko'zlaridan ham 
chiroyliroqdir.
Insonning eng muqaddas tuyg'ulari ko'ngulda jo boiadi. Ko'ngul 
ilohiy ma’noga ham ega. Oshiq ko'ngli yorga bo'lgan sadoqat va

---

muhabbatni jonidek aziz ko‘radi. Shu bois, Amiriyning boshqa ko‘p 
g'azallaridek, bu g‘azal o'sha zamondayoq shunchalar e’tibor va 
qiziqish uyg‘otadiki, uning saroydagi malik ush-shuaro Adodan, 
Fazliydan tortib qariyb barcha shoirlar Amiriy g'azali mazmuni, 
vazni va radifida payrov g‘azallar bitadilar. Bu an’ana keyingi shoirlar 
ijodi tajribalaridan ham o'tib, Hamza-Nihoniy ijodigacha davom 
etadi. Uning «