S a m a r q a n d d a V l a t u n I v e r s I t e t I r a h m o n q u L o r z I b e k o V

o‘tkaziladi. Ikki yoshning murodu maqsadlari ushaladi.
«Husnu Dil» dostonini boshqa dostonlardan farqlantirib turuvchi
bir xususiyat shundaki, unda ishtirok etuvchi personajlar insonning
ichki va tashqi qiyofasi (siyrati va suvrati, botini va zohiri) dil,
Husn, Ishq, aql, gesu; fazilat va psixik holatlari — nazar, qarashma,
on, himmat, qomat, Vafobonu, Nafsbonu, Vahmi balo, xayol,
ishva, raqib, noz, og'ush, sabr kabi tushunchalar bilan bog'liq.
Bu obrazlar harakat qiluvchi mamlakat va manzillaming nomlari
ham o'zgacha: obi hayot, gulshani ruxsor, chohi firoq va hokazo.
Nishotiyning asarni bunday syujet va allegorik obrazlar asosiga
qurishining ilohiy ishq, tasawufiy motivlar bilan bogiiq siru
sinoatlari ham bo'lishi ehtimoldan xoli emas. Asarga xos bu
muammoviy jihatlami tadqiq etish galdagi vazifalardandir.
Nishotiy o'z asarining to'y bazmlari qismida bir necha masal-
munozaralar ham keltiradi. Shahboz bilan Bulbul, Nay bilan
Shamshod, Kosayi Chin bilan Nargiz, Gul bilan Daf, Binafsha
bilan Chang o'rtalarida davom etgan bahsu munozaralarda kamtarlik,
kibrlanmaslik, xush fazilatlilik masalalari talqin qilinadi. Ulaming
har birini bir masal — hikoya deb atash mumkin. Xullas, Nishotiy
xilma-xil majoziy obrazlar, tasvirlar orqali insoniy fazilatlarni
ulugiashga intiladi, adolatparvarlik, tinchlik, mardlik, sadoqat
g'oyalarini targ'ib etadi. Asarda ezgulikni ulugiovchi dono fikrlar
tez-tez uchrab turadi:
Har kishining bor esa gar aqli tuz,
Awal anga ko ‘z keragu so‘ngra so‘z.
Kimki qozar oqibat ul tushgusi,
Kimki yoqar oxir o‘shul pishgusi.
Har kishi о ‘z rutbasida xub erur,
Har nima o ‘z haddida marg'ub erur.
Ishki о ‘tar anga pushaymon na sud,
Qushki tutildi anga afg‘on na sud.