С. А. Эгамбердиева молекуляр

Полисахаридлар 
Трансген картошка ўсимлиги ва таркибида крахмал асосан 
амилопектин, яъни крахмалнинг тармоқланган шакли, ёки асосан 
фақат амилоза, яъни крахмалнинг чизиқли шакли кўринишида 
бўладиган крахмал тўпловчи экинлар яратиш бўйича иш олиб 
борилмоқда. Амилопектиннинг сувдаги эритмаси янада суюқроқ ва 
тиниқ эритмадир, сув билан ўзаро таъсирланганда ригид гель ҳосил
қиладиган амилозадан кўра. Масалан, асосан амилопектиндан ташкил 
топган крахмалга, чамаси бозорда турли ҳил тўлдиргич сифатида 
модификацияланган крахмал ишлатиладиган озуқа аралашмаларига 
ишлаб чиқарувчилар томонидан талаб катта бўлади. Пластида ва 
митохондрияларнинг ҳам геномлари ўзгартирилиши мумкин. Бундай 

---

116 
тизимлар трансген материалда маҳсулот миқдорини анчагина 
ошириш имконини беади. 
Гербицидга чидамли ўсимликлар яратиш 
Янги, 
интенсив 
қишлоқ 
хўжалиги 
технологияларида 
гербицидлар жуда кенг қўлланилади. Бу шу билан боғлиқки, илгариги 
сут эмизувчилар учун хавфли бўлган ва ташқи муҳитда узоқ 
сақланадиган кенг таъсир спектрига эга хавфли гербицидлар ўрнига 
янги, янада такомиллашган ва хавфсиз бирикмалар келади. Бироқ 
уларда ҳам камчиликлар бор – нафақат бегона ўтлар, балки маданий 
ўсимликларнинг ҳам ўсишини секинлаштиради. Глифосат, атразин 
каби юқори самарали гербицидлар чидамли бўлган баъзи бегона 
ўтларнинг уларга толерантлиги механизмини аниқлаш учун жадаллик 
билан 
ўрганилмоқда. 
Шундай 
қилиб, 
атразиндан 
кенг 
фойдаланиладиган экин майдонларида кўпгина ўсимликлар 
турларида атразинга чидамли биотиплар пайдо бўлади. 
Гербицидларга чидамлиликни ген муҳандислиги усуллари 
билан ушбу хусусиятга эга маданий ўсимликлар олиш мақсадида 
ўрганиш 
қуйидаги 
босқичлардан 
иборат: 
гербицидлар 
таъсирларининг ўсимлик ҳужайрасидаги биокимёвий нишонларини 
аниқлаш; мазкур гербицидга чидамлилик гени манбаи сифатида 
организмларни танлаб олиш; ушбу генларни клонлаш; уларни 
маданий ўсимликларга киритиш ва уларнинг фаолиятини ўрганиш.