S a b d I r a s I l o V, N. T o L i p o V, N. O r ip o V a

votlar, qush va hayvonlarning rangli homaki tasvirlarida eng
a w a lo koloritga hos vazifalarni yechish kerak. Akvarel texni-
kasida siluet, d ogfc usullarida nisbat xarakterini,tus yoki rang
ma’lumotlarini namoyish etib ishlash juda ham foydali. "Dog‘"
usulida m o ‘yqalamdagi homaki rasmlar shakllar bilan ish­
lashga o ‘rgatadi, qalamtasvir — bu avvalombor shaklni tashqi
ko‘rinishidan emas, balki ichki tomonidan tasvirlanishi ha­
qida tushuncha beradi. Bu bilan birgalikda barcha shakllarni
yaxlitlikda k o ‘rish kerak, siluetni chetlariga tikilmasdan "o‘rta
qismiga" k o‘z nazari y o fcnaltiriladi, b o ‘lmasa bunday holda
umumiy shaklni xarakteri y o ‘qolib qolishi mumkin. Shu sab­
abli natyurmortlardagi vazalar, q u m g ‘onlar "qiyshaygan",
inson q om atin in g homaki rasmlarida esa nisbatlarini no-
to ‘g ‘riligi hosil b o ‘ladi. Demak, chiziqli qalamtasvirda chiziq­
lar yuritilganda ham nihoyasiga yetkazilgan shaklni ko‘rish
muhim dir.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Naturadan realistik tasvirlash atrofimizdagi voqea-hodi- 
salar yoki narsalaming shakl va bo‘yoqlarini haqqoniy 
tasvirlash malakasini o ‘z ichiga oladi. Naturani haqqoniy 
tasvirlash — bu narsalarni konstruktiv va perspektiva qo­
nunlari asosida qurish, ularning fazoviy joylashuvi, ma- 
terialligi, hajm va nisbatlarni ifodalash, qalamtasvir yoki 
etyudni yaxlit bir butunlikka keltirish, tasvirlanayotgan 
obyektlar va narsalarni xarakterli xususiyatlari va nafis 
go‘zalligini aniqlashdir.
Realistik tasvirlash savodini dastlabki ta ’lim bosqich­
larida o ‘quv natyurmortlarini bajarish orq‘ali o'zlashtirish 
mumkin. Darxaqiqat, savodli tasvirlash asoslarini o 'r ­
ganishda natyurmort qimmatli tasviriy obyekt bo'lib 
hisoblanadi. Masalan, N. Tenning «Natyurmort» asari mi­
sol bo'la oladi. Natyurmortni rangtasvirning kamerli mu­
siqasi deb atashadi. Unda mahoratli bo'yoq surtmasi, 
kolorit monandligi va shakl plastikasini kuzatish mumkin. 
Ular orqali rangtasvirning asosiy qonuniyatlarini tez va 
qulay o'zlashtirish mumkin. Ya’ni, perspektiv va konst­
ruktiv qurilish, shaklning soya-yorug'ligi va rangda tas- 
virlanishi, tasvirlanayotgan narsalaming fazoviy uzoqlash- 
ishdagi holati va materialligi, tus va rang munosabatlari, 
manzara va interer, inson boshi va qomatini tasvirlashdagi 
birlik va uyg'unlik hisoblanadi. Badiiy Akademiyaning raisi 
T. Qo'ziyev, o'quv jarayonida natyurmortni muhim ekan­
ligini ta ’kidlab: "Natyurmort, — shunday zaminki, unda 
badiiy maktab mustahkam joylashgan bo'lishi kerak", — 
deydi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Natyurmortni xona ichi­
da, ochiq havoda, soyada 
va q u y o s h d a , ta b iiy va 
sun’iy yorug‘likda tasvirlash 
lozim. Bu esa o ‘z navbatida 
o ‘quv va ijodiy vazifalarni 
samarali amalga oshirishga 
puxta zamin yaratadi.
N a ty u rm o rtn i am aliy 
tasvirlashning dastlabki bos­
qichida biroz so d d aro q ' 
so‘ngra esa narsa va buyum­
larning bir guruhini tasvir­
lash kerak. Narsalaming bir 
guruh yig‘ilganini tasvirlash 
uchun natyurmort kompo- 
zitsiyasini t o ‘g ‘ri tashkil