Ruza. Gorizontal syomka. Teodolit syomkasi. Taxeometrik syomka


Orttirmalar ishorasi jadvali



Download 0,84 Mb.
bet10/11
Sana13.08.2021
Hajmi0,84 Mb.
#146521
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
7-MA’RUZA. GORIZONTAL SYOMKA. 944be38ec7bd280078c9de283ca72aba

Orttirmalar ishorasi jadvali

CHoraklar

Rumblar nomi

Orttirmalar

ishorasi


X

U

I

II

III



IV

SHSHq

JSHq

JG‘

SHF


+



+

+

+






7.14-shakl.

Orttirmalarni hisoblash. CHiziq uzunligi di va chiziq yo‘nalishi ri, yordamida (14.10) formuladan x, u larni hisoblashda nomogrammalardan, «to‘g‘ri burchakli koordinatalar orttirmalarining jadvali» dan foydalanish mumkin. Tajribada ko‘proq jadvaldan foydalaniladi. Jadval tuzilishi va undan foydalanish jadval avvalida berilgan. Elektron hisoblash moslamalaridan foydalanish ham mumkin. Bunda chiziqning uzunligi di trigonometrik jadvaldan olingan sinri, cosri qiymatlariga ko‘paytirilsa, xi, yi qiymatlari chiqadi.

YOpiq poligonlarda koordinata orttirmalarini tenglash. Poligon turiga qarab orttirmalardagi xato turlicha aniqlanadi va turlicha tenglanadi.

Koordinatalarni hisoblash formulasi (14.11) ga binoan, yopiq poligon uchun quyidagilarni yozish mumkin:



x2=x1+x1

x3=x2+x2

. . . . . (a)



xp=xp-1+xp-1

xp=xp-1+xp

u2=u1+u1

u3=u2+u2

. . . . . (b)

up=up-1+up-1

up=up-1+up

(a) va (b) tengliklarning ayrim holda chap va o‘ng tomonlarining yig‘indisini olsak, o‘xshashlari eyishganidan keyin quyidagi chiqadi:

x=x+x; u =u+u,

yoki soddalashtirsak

x=0

u=0 (14.12)

bo‘ladi, ya’ni yopiq poligonda koordinatalarning orttirmalari yig‘indisi nolga teng bo‘lishi kerak. Lekin x va u lar nolga teng bo‘lmay, balki biror boshqa songa, masalan fx va fy ga teng bo‘ladi, ya’ni

x=fx;

x=fu. (14.13)

fx va fu larga koordinata orttirmalarining bog‘lanmaslik xatosi deyiladi. Bu xatolarning geometrik ma’nosi 14.15-shaklda ko‘rsatilgan. fx va fu lar umumiy xato f ning koordinata o‘qlaridagi proeksiyasi bo‘lib, shaklga ko‘ra quyidagini yozish mumkin:

f=f2x+f2u yoki (14.14)

f poligon perimetridagi absolyut xato bo‘lib, uning poligon perimetri R ga nisbati

(14.15)

nisbiy xato bo‘ladi, bu erda N—chiziq o‘lchangan joy sharoitiga, o‘lchash quroliga qarab turli (1:3000—1:1000) qiymatga ega bo‘ladi.





14.15-shakl.

O‘rtacha sharoitda



(14.16)

bo‘lishi kerak. Umumiy xato f yo‘l qo‘yarli bo‘lsa, fx va fy larni x va u lar tomon uzunligi di ga proporsional bo‘lib tuzatmalar xi, yi topiladi, x va u larga fx, fy larning ishoralariga teskari ishora bilan tarqatiladi. Poligon perimetri R bo‘lsa, x lar tuzatmasi x quyidagicha bo‘ladi:



, (14.17)

xuddi shunga o‘xshash



(14.18)

Agar ; deb olinsa, tuzatmalar quyidagicha bo‘ladi; xi=mxdi, ya’ni x1=mxd1, x2=mxd2, . . . , xp=mxdp;ui=mudi, ya’ni u1=mud1, u2=mud2, . . . , up=mudp. Hisoblangan tuzatmalar yig‘indisi:

x1+x2+ . . . +xp=x=fx,

u1+u2+ . . . +up=u=fu, (14.19)

bo‘lishi kerak. fx va fu larni tarqatishda tuzatmalar qiymati santimetrgacha yaxlitlanadi. YOpiq poligon orttirmalarini hisoblash va tuzatmalar berib tenglash 14.1-jadvalda keltirilgan. Tenglangan orttirmalar bo‘yicha nuqtalar koordinatalari hisoblanadi.

YOpiq poligon uchlarining koordinatalarini hisoblash. Poligon uchlarining koordinatalarini hisoblash uchun uchlardan birining koordinatalari ma’lum bo‘lishi kerak. Bu koordinata bo‘yicha boshqa uchlarning koordinatalari topiladi. Agar koordinata ma’lum bo‘lmasa, biror ixtiyoriy nuqtaning qabul qilingan shartli koordinatasi asosida aniqlanadi. Ishning oson bo‘lishi uchun, ko‘pincha bosh nuqta koordinatasi nolga teng qilib olinadi, keyin boshqa nuqtalarning koordinatalari shunga nisbatai (14.11) formula yordamida topiladi.

Orttirmalardagi yo‘l qo‘yarlimas xatoni aniqlash. Agar (14.14) formula bo‘yicha hisoblangan f qiymati katta bo‘lib, (14.16) shart bajarilmasa, u o‘lchash vaqtida chiziq uzunligida yoki tomon rumbida qo‘pol xato qilinganini ko‘rsatadi. Bu xato quyidagi uch holda sodir bo‘ladi.

1. Xato chiziq uzunligida bo‘lganida xato chiziq (bog‘lanmaslik chizig‘i) f poligonning noto‘g‘ri o‘lchangan tomoniga parallel bo‘ladi. Buni aniqlash uchun dan r qiymati topiladi.

Keyin poligon tomonlaridan topilgan rumbning qiymatiga yaqin bo‘lgan tomonning uzunligi tekshiriladi.

2. Xato tomon yo‘nalishida bo‘lganda va hisoblanadi, bular qiymati qaysi orttirmaga yaqin bo‘lsa, shu tomon rumbi tekshiriladi.

3. Rumb nomidagi bir harf noto‘g‘ri bo‘lsa, fx va fy qiymatlarining biri katta, ikkinchisi kichik bo‘ladi. Xato manbaini aniqlash uchun katta xatoning yarmi hisoblanib, chiqqan songa yaqin bo‘lgan orttirmaga tegishli tomon rumbining nomi tekshiriladi. (14.11) formula yordamida topiladi.


Download 0,84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish