Rtyhj5eykre r

Nafas olish tiplari. Bolalarning hayotini dastlabki oylarida ularning qobirg' alari juda kichik egilishga esa bo'lganligi sababli. deyarli gorizontal holatda bo'ladi. Yuqorigi qobirg'a va to'liq yelka poyasi vuqorisida joylashgan qobirqg'alararo muskullar ancha zaif bo'ladi. Ana shu xususiyatlari tufayli yangi tug'ilgan bolalarda diafragmali nafas olish kuzatiladi. bunda qobirg' alararo muskullarning ishtiroki unchalik jiddiy emas. Diafragmali tipdagi nafas olish bolalarning birinchi vilining ikkinchi yarmigacha saqlanib qoladi.

Nafasga olinadigan, chiqariladigan va alveolar havolarning tarkibi. Odam navbati bilan nafas olish va nafas chiqarishni bajarish hisobiga aiveolalarda nisbatan gazlar tarkibini doimiy ta’minlash bilan o'pkani ventilatsiya qiladi. Odam katta miqdorda kislorod saqlovchi (20.9 %) va past miqdorda karbonat angidrid gazini saqlovchi (0,03 %) atmosfera havosi bilan nafas oladi va 16,4 % kislorod va 4 % karbonat angidrid saqlovchi havoni chiqaradi. Alveolar havo tarkibida 14,2 % kislorod 5,2 % karbonat angidrid gazini saqlaydi.

0 ‘pkada gazlar almashinuvi. O'pkada kislorod alveolar havodan qonga o isa. karbonat angidrid gazi qondan o ‘pkaga o'tadi. Gazlarning harakatlanishi diffuziya qonuniyatlari asosida. ya’ni bu qonuniyatlarga asosan gaz parsial bosimi yuqori bo'lgan muhitdan, parsial bosim past bo'lgan muhitga qarab tarqaladi. Suyuqliklarda erigan va erkin gazlar uchun qoilaniladigan «parsial bosim» atamasiga mos holdagi «kuchlanish» atamasi qoilaniladi.

Parsial bosim deb. gazlar aralashmasidagi umumiy bosimdan bitta gazning hisobiga to'g'ri keladigan qismiga avtiladi. Aralashmadagi gazning foyiz miqdori qanchalik yuqori bo'lsa. shunga mos holda uning parsial bosimi ham yuqori bo'ladi.

Nafas olish va chiqarish markazi. Odamlarning nafas olishi ularning organizmini holatiga b o g ’liq holda o'zgaradi. U uxlagan paytda tinch, har zamonda jismoniy ish bajarganda tez-tez va chuqur hayajonlangan paytda esa notekis. to'xtab-to'xtab qoladigan shakllarda namovon bo'ladi. Odam sovuq suvga sho'ng' igan paytda m a’lum muddatga nafas olish to ‘xtaydi, «ilohiy kuchlar tomonidan ushlab qolish». Rus fiziologi N. A. Mislavskiy 1919- yilda uzunchoq miyada bir guruh hujayralar jarohatlanganda nafas olish to'xtashini aniqladi. Nafas olish markazini o'rganish ana shundan boshlangan.