Ro`yxatga olindi: №

Oilaviy kompaniya

---

aksiyalar   soniga   nisbatan   kam   bo‘ladi.   Barcha   ovoz   beruvchi   aksiyalar   oilaviy
kompaniya   nazoratida   saqlab   qolingan   holda   qo‘shimcha   resurslar   jalb   qilish
maqsadida imtiyozli aksiyalar muomalaga chiqarish holatlari ham ko‘p uchraydi.
Bunday   holatda   direktorlar   kengashiga   a’zolarni   saylash   bo‘yicha   hech   qanday
muammoli   holat   kuzatilmaydi.   Oilaviy   biznes   guruhlarda   piramida   tuzilmasi
bo‘yicha   ikkilamchi   toifadagi   aksiyalar   chiqarish   amaliyoti   nazorat   tizimini
mustahkamlash   imkonini   beradi.   Oilaviy   biznes   guruhni   tashkil   etish   bo‘yicha
piramida   (vertikal)   tuzilmada   o‘zaro   aksiyaga   egalik   qilish   orqali   gorizontal
tuzilmadan ham foydalaniladi. Bunda quyi tizimdagi barcha firmalar o‘zaro aksiya
almashinuvi   orqali   faoliyatini   tashkil   etadilar.   Oilaviy   kompaniya   esa   bosh
kompaniya   sifatida   yuqoridan   turib   barcha   kapitalga   egalik   qilgan   holda   to‘liq
nazoratni   amalga   oshiradi.   Pul   oqimlarini   qayta   taqsimlash   transfert   narxlari
shakllanishi usulida amalga oshiriladi. Bundan tashqari o‘zaro sug‘urtalash va bir-
birini moliyalashtirish amal qiladi.
Umumiy   holda   “Ushbu   kompaniyalarning   ba’zilari   yuqori
diversifikatsiyalangan   guruhlardan   va   katta   kuchga   ega   bo‘lgan   bo‘ysunuvchi
firmalardan iborat bo‘lib, ularning yuqori turuvchi boshqaruvchi mulkdori oilaga
asoslangan kichik guruhdan iborat bo‘ladi”
18
.
Korporativ boshqaruvning oilaviy modeli quyidagi afzalliklarga ega:
- biznes ustidan qat’iy nazoratni amalga oshirish imkoniyati;
- asosiy mulkdorlar oila a’zolari ekanligidan kelib chiqqan holda qo‘shib 
olish bo‘yicha risklar darajasining pastligi;
- yirik loyihalarni amalga oshirish uchun kapital yo‘naltirish imkoniyatining 
yuqoriligi;
- kompaniyalar barqarorligining yuqori darajasi va boshqalar.
O‘z navbatida oilaviy modelning kamchiliklari sifatida quyidagilarni
keltirish mumkin:
-
biznesning
asosiy
maqsadi
oila
manfaatlarini
qanoatlantirishga
qaratilganligi;
- minoritar aksiyadorlar huquqlarini himoya qilish masalasiga nisbatan 
e’tiborning etarli darajada emasligi;
- kompaniyalarda yangilikka intiluvchanlikning past darajadaligi;
- biznes yuzasidan axborot shaffofligining past darajadaligi va biznesga 
investitsiyalar kiritishning murakkabligi va boshqalar.
18 
Bob Tricker. Corporate governance: principles, policies and practices. – UK.: Oxford university press, 2012. – P. 162.

---