|
24-mavzu. Xodimlar malakasini oshirishni takomillashtirish
Reja
Mehmonxona xodimlari malakasini oshirish
Qayta tayyorlash muammolari.
3. Xodimlar malakasini oshirish va qayta tayyorlashni tashkil etish yo‘llari.
Inson resurslarini rivojlantirish shaxs qadriyatlarini o‘zgartirish bo‘lib, u
xodimning bilim va ko‘nikmalarini o‘zgartirishni talab etadi
Ishchi kuchi sifati iqtisodiy kategoriya sifatida insonning mehnatga layoqatini
shakllantirish va rivojlantirish yuzasidan shaxs va jamiyat, xodim va ish beruvchi
o‘rtasidagi munosabatlarni hamda ushbu munosabatlarning ishlab chiqarish faoliyatida
namoyon etish darajasini ifoda etadi.
Mehnat jarayonida namoyon bo‘ladigan inson xususiyatlari muayyan tarkibni tashkil
etadi. Quyidagilar bu tarkib bo‘laklaridir:
—qiziqish (motivatsiya) xususiyatlari;
—kasbiy-malaka xususiyatlari;
—aqliy (intellektual) xususiyatlar;
nufus (demografik) xususiyatlari, salomatlik.
Inson resurslarini rivojlantirishda hozirgi vaqtda ikki tendensiya ko‘zga
tashlanmoqda.
1. Bilimlarni ularning aniq shakliga — hujjatlar, yo‘riq-nomalar, ma’lumotlar
bazasi va hokazolarga muvofiklashtirish. Mutaxassislar buni „G‘arb tendensiyasi", deb
ham atashmoqsa. CHunki Evropa va Amerika Qo‘shma SHtatlarida personalni rivojlantirish
dasturlarida xuddi shunga urg‘u berilmoqda.
2. Bilimlar faqat ayrim mutaxassis va menejerlar guruhi tomonidan emas, balki
butun personal tomonidan muntazam ravishda egallab borilishini ta’minlash „SHarq
tendensiyasi”, deb ta’riflanib, bu ko‘proq YAponiyaga xosligi ko‘zga tashlanadi.
Inson resurslarini rivojlantirish quyidagi shartlarga bog‘liqdir:
—korxona personalini bugungi ishida va kelajakni ko‘zlab rivojlantirishga
ehtiyoji;
—xodimlarni rivojlantirish salohiyatining mavjudligi;
—inson resurslarining rivojlanishga ehtiyoji;
—inson resurslarini rivojlantirish imkoniyati, ya’ni moliyaviy, mehnat, texnika va
boshqa resurslarning mavjudligi.
Inson resurslarining rivojlanishga ehtiyoji deyilganda xodimlarning o‘z
kompaniya va firmalari maqsad va vazifalaridan kelib chiqqan holda o‘z bilimi,
ko‘nikmasini oshirish, kasbiy imkoniyatlariga yangicha qarashni ongli anglangan zarurat
sifatida tushunishi anglanadi.
Kompaniyada inson resurslarining uzluksiz ta’lim tizimi mutaxassislarning ish
sifati, kasbiy mahorati ustidan doimiy nazoratni amalga oshirish, ularni butun mehnat
faoliyati davomida uzluksiz o‘qitish, personalni tarkibi va malakasi to‘g‘risida
ma’lumotlar bankini yaratish, ularni xizmat vazifalarida siljitish va o‘stirish, o‘quv-
uslubiy materiallar bankini yaratish va undan foydalanish imkonini beradi.
Personalni qayta tayyorlash — xodimlarni ikkinchi kasb yoki yangi ixtisoslikni
egallashlari uchun o‘qitishdir.
Personalni malakasini oshirish — xodimlar kasbi va ixtisosligiga oid
bilimlarini chuqurlashtirish va takomillashtirish maqsadida ularni o‘qitishdir.
Personalni qayta tayyorlash va malakasini oshirishga turlicha yondashuvlar mavjud.
Ularning xilma-xilligiga qaramasdan, personalni qayta tayyorlash va ular malakasini
oshirishni tashkil etishni to‘rt yo‘nalishga mujassamlashtirish mumkin:
1. Qayta tayyorlash va malaka oshirishga ehtiyojni tashkil etish.
2. O‘quv dasturlari va umuman o‘quvni rejalashtirish.
3. SHakli va uslublari bo‘yicha xilma-xil o‘quv dasturlari yaratish.
4. Qayta tayyorlash va malaka oshirish natijalarini tahlil etish hamda bu jarayondan
personalni kasbiy va xizmat vazifasida o‘stirish maqsadlarida foydalanish.
Masofadan turib o‘qitish — zamonaviy axborot texnologiyalaridan keng
qo‘llanilgan holda tashkil etiladigan sirqi ta’lim berishning sifat jihatdan yangi
bosqich.
—Masofadan turib o‘qitishda tinglovchi ma’ruza va seminar shaklidagi muntazam
mashg‘ulotlarga jalb etilmaydi, balki u o‘zi uchun qulay vaqt, qulay joyda, qulay sur’atda
o‘qiydi. Bu ishlab chiqarishdan ajralgan holda o‘qish imkoniyatni bo‘lmaganlar uchun ayniqsa
qulaydir. Masofadan turib o‘qitishda har kim belgilangan o‘quv dasturini to‘la egallash
uchun o‘ziga zarur vaqt davomida o‘qish imkoniyatiga ega.
Masofadan turib o‘qitish texnologiyasi — insonning mustaqil ravishda, lekin
nazorat ostida tegishli bilimlar, ko‘nikmalarni muayyan vaqtlarda o‘qituvchi
maslahatlarini olgan holda (ishlab chiqarishdan ajralmasdan) egallashining uslub, shakl va vositalari yig‘indisidir.
Ta’lim tizimini tubdan isloh qilish, uni o‘tmishdan qolgan mafkuraviy qarashlar va
sarqitlardan to‘la xalos etish, rivojlangan davlatlar darajasida, yuksak ma’naviy axloqiy
talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlash milliy tizimini yaratish,
kadrlar tayyorlash Milliy dasturining maqsadi etib belgilandi.
Uzluksiz ta’limning faoliyat ko‘rsatish tamoyillari quyidagilardan iborat:
—ta’limning ustuvorligi — uning rivojlanishining birinchi darajali ahamiyatga
ega ekanligi, bilim, ta’lim va yuksak intel-lektning nufuzi;
—ta’limning demokratlashuvi — ta’lim va tarbiya uslublarini tanlashda o‘quv
yurtlari mustaqilligining kengayishi, ta’limni boshqarishning davlat-jamiyat tizimiga
o‘tilishi;
—ta’limning insonparvarlashuvi — inson qobiliyatlarining ochilishi va uning
ta’limga nisbatan bo‘lgan turli-tuman ehtiyojlarining qondirilishi, milliy va
umumbashariy qadriyatlar ustuvor-ligining ta’minlanishi, inson, jamiyat va atrof-muhit
o‘zaro munosabatlarining uyg‘unlashuvi;
—ta’limning ijgimoiylashuvi — ta’lim oluvchilarda estetik boy dunyoqarashni
hosil qilish, ularda yuksak ma’naviyat, madaniyat va ijodiy fikrlashni shakllantirish;
—ta’limning milliy yo‘naltirilganligi — ta’limning mil-liy tarix, xalq
an’analari va urf-odatlari bilan uzviy uyg‘unligi, O‘zbekistonda yashovchi xalkdarning madaniyatini saqlab qolish va boyitish, ta’limni milliy garaqqiyotning o‘ta muhim omili sifatida e’tirof etish, boshqa xalqlarning tarixi va madaniyatini hurmatlash;
—ta’lim va tarbiyaning uzviy bog‘liqligi, bu jarayonning har tomonlama kamol
topgan insonni shakllantirishga yo‘naltiril-ganligi;
—iqtidorli yoshlarni aniqlash, ularga ta’limning eng yuqori darajasida, izchil
ravishda fundamental va maxsus bilim olishlari uchun shart-sharoitlar yaratish.
Kadrlar tayyorlash Milliy dasturini amalga oshirishning uch bosqichi
belgilangan:
Birinchi bosqich — 1997—2001 yillarni qamrab olib, ushbu davrda mavjud kadrlar
tayyorlash tizimining ijobiy salohiyatini saklab qolish asosida mazkur tizimni isloh
qilish va rivojlan-tirish uchun huquqiy, ilmiy-uslubiy, moliyaviy-moddiy shart-
sharoitlar yaratildi.
Ikkinchi bosqich (2001—2005 yillar). Bu bosqichda kadrlar tayyorlash Milliy
dasturini to‘liq ro‘yobga chiqarish chora-tadbirlari ko‘riladi, mehnat bozorining
rivojlanishi va real — ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlari hisobga olinadi hamda unga
aniqliklar kiritiladi.
Uchinchi bosqich(2005 va undan keyingi yillar)da ushbu sohada to‘plangan tajribani
tahlil etish va umumlashtirish asosida mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish
istiqbollariga muvofiq kadrlar tayyorlash tizi-mini takomillashtirish va yanada
rivojlantirish chora-tadbirlari ko‘zda tutilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
