Rossiya federatsiyasi

Jahon xo’jaligi — bu bir-biri bilan umumjahon iqtisodiy munosabatlari orqali bog’langan dunyodagi barcha mamlakatiar milliy xo’jaliklarining majmuidir.

Jahon xo’jaligining geografik «modeli» kundan kunga murakkablashib bormoqda. XIX asrning oxirigacha barcha ko’rsatkichlar bo’yicha bir markaz — Yevropa yaqqol ko’zga tashlanar edi. Undan keyin ikkinchi jahon markazi — AQSh vujudga keldi va yetakchi rolni o’ynay boshladi.

Ikkinchi jahon urushigacha bo’lgan davrda jahon xo’jaligining yangi markazlari — sobiq Ittifoq va Yaponiya vujudga keldi. Undan keyingi yillarda Xitoy va Hindiston, Kanada, Avstraliya va Braziliya, Janubi-g’arbiy Osiyoning neft qazib oluvchi mamlakatlari singari yangi iqtisodiy markazlar shakllana boshladi. So’nggi chorak asrda jahon xo’jaligida to’rt «Osiyo yo’lbarslari» — Koreya Respublikasi, Tayvan, Gonkong va Singapur sahnaga chiqdi. Mazkur hududiy o’zgarishlar natijasida Osiyo — Tinch okeani mintaqasining jahon xo’jaligidagi salmog’i yana ham oshdi, ahamiyati kuchaydi. Jahon xo’jaligi hozirgi vaqtda ko’p markazli xususiyatga egadir. U bir markazlidan ikki markazliga (Yevropa, AQSh), keyinchalik ko’p markazli xo’jalikka aylandi. Hozirgi vaqtda jahon xo’jaligi tarkibida 10 ta eng muhim markazlarni ajratish mumkin. Bularning ichida Yevropa va Shimoliy Amerika (AQSh, Kanada) eng katta iqtisodiy salohiyatga ega. Birinchi markazga butun jahon miqyosida ishlab chiqarilgan yalpi milliy mahsulotning (YAMD) 32,5 foizi, ikkinchi markazga — 27,7 foizi to’g’ri keladi. Undan keyingi o’rinlarni Yaponiya (15,3 foiz), Xitoy, Janubi-sharqiy Osiyo, Braziliya, Janubiy-g’arbiy Osiyo (Fors ko’rfazi sohilidagi mamlakatlar), Rossiya, Avstraliya va Hindiston egallaydi. Dunyo xo’jaligining geografik modelini hosil qiluvchi yuqoridagi mintaqalar va mamlakatlar bilan bir qatorda boshqa yirik uyushmalarni ajratish mumkin. Shular qatorida «katta yettilik» hamda Osiyo — Tinch okeani regioni mamlakatlari alohida o’rin egallaydi.