Rivojlantirish instituti

Shifokor va bemor
Bemor va uning sog‘lig‘i oldida javobgarlik — shifokorlik kasbining
ahloqiy xususiyatlaridir. Shifokor ustaligi — yuqori darajadagi shaxsiy
madaniyatli shifokorning klinik fikr yurita olishi va bemor bilan yaxshi

---

2 7 8
muomalali bo‘lishining bog‘liqligidagi ijodiy jarayondir. Shuning uchun,
shifokor bemorning kasalligining turidan tashqari, uning organizmi,
shaxsiyati, madaniyati, bilim, kasbi, ruhi, yashash, ijtimoiy sharoitlarini
ham bilishi va shunga qarab muomilada bo‘lishi talab etiladi. Har bir
bemor bilan shifokor o‘ziga xos savol-javob o‘tkazishi talab etiladi. Ayrim
bemorlarga yumshoq, muloyim gaplar, ayrimlariga esa qat’iyatli so‘zlar,
tasdig‘i aniq gaplar bilan murojat etish kerak bo‘ladi. Qanday tartibda
gapirishdan qat’iy nazar, tibbiyot san’atida shifokor har doim xushmuo-
milali, qat’iyatli, so‘ziga javob bera oladigan bo‘lishi va gapiriladigan
gaplar asoslangan, bemorni nafsoniyatiga tegmaydigan bo‘lishi kerak.
Shifokor kundalik ish faoliyatida turli madaniyatli, bilimli, ruxoniyatli
bemorlar bilan muomilada bo‘lishi tabiiy hol. Bu shifokordan sabr-
toqatli bo‘lishni talab etadi. Lekin, shunda ham shifokor bemorga, undagi
kasallikning asl moxiyati, og‘ir-yengilligi, oqibati to‘g‘risidagi ma’lumot-
larni yotig‘i bilan tushuntirishi kerak. Bundan maqsad — bemor
kasalligini davolash mumkinligiga ishonish yoki shifokor shu ishonchni
uyg‘ota olishi kerak.
Bemorning shifokorga ishonchi — davolashning boshlanishi, muxim
bosqichidir. Shuning uchun shifokor bemor bilan suxbatlashganda,
nihoyatda xushyor, extiyotkor bo‘lishi kerakligi, bitta o‘rinsiz so‘z yoki
xarakat bemor ishonchini yo‘qolishiga sabab bo‘lishi mumkin. Agar
bemor kasalligini davolash yaxshi natija berishiga shifokor ishonsa, unda
bemorga tashxisini aytishi mumkin. Lekin, ayrim hollarda (xususan
saraton — rak kasalligida, leykozda va h.k.) kasallik tashxisini bemor
bilmasligi ma’qul. Masalan, bemorda xavfli yuqumli kasallik (zaxm —
sifilis, sil — tuberkulez, SPID, moxov — lepra, prokaza va boshq.)
bo‘lsa, albatta tashhisini bemorga aytish kerak, undan tashqari bunday
bemorlarni tegishli shifokorlar qo‘liga ("qo‘ldan-qo‘lga") — shifokor
yoki tibbiyot xodimi shaxsan topshirishi kerak.
Ba’zida, shifokorning e’tiborsizligi oqibatida o‘rinsiz gapirilgan gap
yoki bitta so‘z, bemorlarda yatrogeniya (shifokor sababli kelib chiqqan
kasallik) kasalligini keltirib chiqarish mumkin. Shifokor-stomatologga
keladigan bemorlar, boshqa shifokorlarga keladiganlarga nisbatan ancha
farq qiladi:
1. Stomatologik muolajalaridan barcha odam, xususan bemorlar
nihoyatda qo‘rqishadi.
2. Xaqiqatan ham, tish og‘rig‘i juda kuchli kechadi.
Deontologik talablar shuni taqozo qiladiki, birinchi navbatda
bemorning ruxiga ta’sir etish — psixoterapiya o‘tkazish kerak bo‘ladi.
Albatta og‘riqsizlantirish usullari qo‘llanadi va iloji boricha muolajalar
og‘riqsiz o‘tkazishi talab etiladi. Shifokor va bemor bir-biriga ishonishi
shart. Bemorlar saviyasi, madaniyati, bilimi va umuman ma’naviy
dunyoqarashiga qarab stomatolog (umuman shifokor) muomala, savol-
javob qilish kerak, davolash jarayoni, bo‘ladigan natijalar — davolash
oqibati nima bilan tugashni bemor bilsa yaxshi bo‘ladi.

---

2 7 9