Rivojlantirish instituti

14-rasm. 
M ashinaga ignani 
0
‘rn atish :
1 - ignayuritgich; 2 - vint; 
3 - ig n atu tq ich .
o ‘yig‘i tik u v c h in in g o ‘ng 
tom onida joylashsin. 0 ‘m a- 
t i l g a n i g n a l a r v i n t l a r n i
burab qotiriladi. 0 ‘rnatil- 
g a n d a n keyin ignalar tishli 
reyka teshiklari o ‘rtasidan 
o ltishi tekshiriladi.
Yuritish tasm asini o ‘r- 
natish va yechib olish 15- 
rasm da k o ‘rsatilgan.
Vint 2 b u r a l i b , ignayu­
ritgich / d a n ignatutqich 
3
y e c h ib o lin a d i. T a s m a
q o p q o g ‘i / vintlar 
2
shaybalari 
3
bilan birgalikda yechib olinadi. 
V intlar 
4
b o ‘shatilib, m as h in a q u lo c h in in g maxovigi podishpnigi 
bilan birga chiqarib olinadi. M ashina qulochida hosil b o ‘lgan teshik
7 
6 
5 4 
1 
2
15-rasm . 
Y u ritish ta sm a sin i o 'rn a tis h
va yech ib olish:
1 -
ig n a y u r itg ic h ; 
2 -
vintlar; 
3 -
sh a y b a la r; 
4 —
vintlar; 
5 —
maxovik;
6 -
y u ritish ta s m a s i; 7 - val.
71

---

orqali yuritish tasm asi 
6
bosh val 7 atrofidan tortiladi va ikkala 
tasm a g ‘ildiragiga kiydiriladi. S h u n d a n s o ‘ng maxovik podshipnigi 
bilan birga, ta s m a q o p q o g 'i va ig natutqic h o ‘rnatiladi. T a s m a
kiydirilgan m o k in in g yurishi va g a z la m a n in g surilishi sozlanadi.
5 .3 . D e ta lla r n i to z a la sh va yuvish
Mashina qismlarga ajratilib, tekshirish va ta ’mirlashga yuborishdan 
o ld in d e ta lla r i t o z a l a n a d i , z a r u r b o ‘lgan h o l la r d a , yuv ila d i. 
T a ’m irlanadigan m ash in a la rd a n yechib olingan de tallarni c h a n g
bosgan va ifloslangan b o ‘ladi. Bu b a ’zi iflosliklar m etall detallar 
sirtlariga m u sta h k a m yopishgan (atm osfera korroziyasidan hosil 
boflgan zang va b oshqalar), z a if adsorbsion k u c h la r (tola, m etall, 
abraziv va boshqa zarralar) bilan qoplangan b o ‘ladi. Birinchi turdagi 
iflosliklar kuchli organik va a n organik kislotalar bilan ishlov berib, 
shuningdek, elektrokim yoviy yoki ultratovush usulida ishlov berib 
tozalanadi. Ikkinchi turdagi iflosliklar havo purkab, bosim ostida 
suv purkab, c h o ‘tkalar, abrazivlar bilan ishlov berib va boshqa 
mexanik usullarda tozalanadi.
Yirik o ‘lch a m (gabarit)li k o rp u s-d e ta lla r (sta n in a , r a m a va 
b o sh q a la r) dastaki u s u ld a va m ex a n iza tsiy a lash g a n c h o ‘tk a la r 
y o rd am id a, shunin g d e k , bosim ostida havo p u rkab yoki maxsus 
s a n o a t c h a n g y u tg i c h l a r i y o r d a m i d a t o z a l a n a d i . D e t a ll a r n i n g
ichki rezbalari o ‘tkir qirrali, ilmoq k o ‘rinishidagi je z sim lar y o rd a ­
mida tozalanadi.
Ju d a kichkina d e ta lla r c h a n g va bo sh q a iflosliklardan q o ‘lda 
tozalanadi. B un d a y to za lash n in g sifati past b o ‘lib, u nga vaqt k o ‘p 
s a rfla n a d i, s h u n in g d e k , ishlab c h iq a r is h x o n a la ri ifloslanadi. 
Shuning u c h u n m ayda detallar maxsus ajratilgan xonalarda maxsus 
q u r il m a l a r v a aylanuvchi metall t o ‘rlarda tozalanadi.
Poflat va c h o ‘yan d e ta lla r k am uglerodli p o ‘lat sim la rd a n
tayyorlangan m etall c h o ‘tkalar y o rd a m id a , je z detallar esa je z
c h o ‘tk a l a r y o r d a m i d a to z a la n a d i. D e ta lla r c h iq iq la rid a g i z a if
zanglar, shuningdek, yuvilgandan qolgan ifloslik qoldiqlari kapron 
va boshqa sintetik m ateriallar bilan ishqalab artib tozalanadi.
Keyingi vaqtlarda detallarni elektromexanik usulda tozalash keng 
tarqalgan b o ‘lib, natijada m e h n a t u n u m i 2 - 3 m a rta oshgan. Bu 
m aq s a d d a yuqori c h a sto ta li to k d a ishlaydigan elektr jilvirlash 
m ash in a sid a n foydalaniladi (1 6 -ra sm ). Bu m a s h in a d a charxtosh 
o ’rniga metall c h o ‘tka / o ‘rnatilgan. Unga elektr toki transform ator 
4
da n k ontakt g ‘ildirak 2 orqali uzatiladi. 0 ‘tkazgich 5 bilan detal
72

---