Rivojlantirish instituti j. J. Jalolov, I. A. Ahmedov, I. S. Hotamov korxona tashqi iqtisodiy

4. Pasayish bosqichida — bu to‘g‘rida o‘ylashga vaqt
bo‘lmasligi mumkin. Tovar hayotiylik davrining oxirgi
bosqichida, yangi tovarning bozordan chiqish davrida, bozorning
qisqarilishi sharoitida asosiy vazifa ishlab chiqarishni qisqartirish,
tovar zaxiralarini realizatsiya qilish, tovarni iste’molchiga
yetkazib berish xarajatlarini pasaytirish ko‘p hollarda bahoni
ham pasaytirish hisoblanadi.
Turli firma va korxonalarning faoliyatidan shu narsa
ma’lumki, tovarning hayotiylik davri klassik shaklidan boshqa
ko‘rinishlarga ham ega bo‘lishi mumkin. Masalan, samarali
marketing faoliyati natijasida tovarning hayotiylik davrining
birinchi bosqichidanoq sotish va foydaning yuqori sur’atlariga
erishish mumkin, keyingi bosqichlarda bu yuqori bosqichni
ushlab turishga harakat qilish «bo‘sh» egri chizig‘i orqali
tasvirlanishi mumkin.
Tovarning hayotiylik davri sotishning keskin o‘sishi va xuddi
shunday keskin pasayishni ko‘rsatuvchi «o‘sish» egri chizig‘i shaklida
ham bo‘lishi mumkin. «Davomli oshishi» egri chizig‘i sotishning
keskin oshishi, keyin o‘rtacha darajali kamayishini bildiradi.
Moda yoki mavsumiylik egri chizig‘i bozorda tovarning
mavsumiylik sotilishini, ya’ni bir oshishi yoki bir kamayishini
bildiradi va h.k.