Rivojlantirish institu ti

4 .  Paleozoy erasi  340 m ln yil davom  etgan.  O ltita davrga boMi- 
n ad i,  ikkita  to g 1  bu rm alan ish lari  b o 'lib   o 'ta d i.  S ilur davrida  kuchli 
kaledon tog1 burm alanishi, karbon davrida esa gersin tog1 burm alanishi 
boMib  oMadi.  U lar paleo sh aro itn i  keskin  o 'zg artirib  yuboradi.  P a n -
61

---

geya —  I  superm aterigi parchalanib,  Lavraziya va G o ndvana m aterik- 
lariga  aylanadi.  0 ‘z  navbatida,  Pantalas  okeani  ham   ikkiga,  y a’ni 
P aleo tin ch   va  P aleotetis  okeanlariga  ajraladi.  N a tija d a   o ‘ziga  xos 
tabiiy-geografik  sharoit  tarkib  topadi.  E kvatorial  n am   va  yum shoq 
iqlim   m intaqasi  K ola  yarim oroli  ->  U ral  ->   O ltoy  to g ‘lari  orqali 
o ‘tgan.  D em ak,  bu paytda 0 ‘rta Osiyo jum ladan,  0 ‘zbekiston hududi 
Janubiy yarim sharda  (subekvatorial  m in taqada) joylashgan.  Janubiy 
q u tb  A frikaning ja n u b i-g ‘arbiy qism ida boMib,  m u z bosgan.
Dastlabki  qalqonli  baliqlar  (devon  davrida),  suv  va  quruqlikda 
yashaydigan hayvon (amfibiya)lar paydo bo ig an . O lim lar o ‘rtasida to ‘rt 
oyoqli am fibiyalar qalqonli baliqlardan kelib chiqqan,  degan fikr bor.
Y er  taraqqiyoti  davom ida  karbon  (to sh k o ‘m ir)  davridagidek 
o ‘simlik dunyosi rivojlangan davr bo‘lmagan.  0 ‘t, buta va daraxtsim on 
o ‘sim liklar barq urib o ‘sgan.  D araxtlam ing b o ‘yi  30 — 40  m ,  diam etri 
2  m etrd an   ortgan.  Bu  davrda  h a sh aro tla r  eng  rivojlangan  b o lib , 
ja g ‘oyoqlilar  hash o ratlarn in g   86  foizini  tashkil  etgan.  A jablanarli 
joyi  sh u n d ak i,  hozirgi  kunda  har  b ir  kishiga  deyarli  250  m ln  h a ­
sh a ro tla r  to ‘g ‘ri  kelgan  b o ‘lur  edi.  H ash aro tlar  b u n c h a lik   taraqqiy 
etgan davr b o lm a g a n .  N inachilam ing qanoti  100 sm ,  suvaraklarning 
uzunligi  50 sm  atrofida b o ig a n .
Perm   davriga  kelib  superm aterik  „Pangeya —  2 “  tarkib  to p ad i, 
y a’ni  m ateriklar yana birlashadi.  N atijada yagona  P a leo tin c h  okeani 
tarkib topadi.  Paleogeografik sharoit o ‘zgaradi.  D astlabki  sudraluv- 
chilar va yalang‘och urug'li o'sim liklar paydo b o lib ,  rivojlanadi (nina- 
bargli  daraxtlar,  ginkgo — h o zir  Sharqiy  O siyoda  dekorativ  daraxt 
sifatida o'stiriladi).