Rivojlantirish institu ti


Geografik  qobiqning  zonallik  va  azonalligi


bet105/253
Sana16.07.2021
Hajmi
#120939
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   253
Bog'liq
2 5404569494171419775

Geografik  qobiqning  zonallik  va  azonalligi.  Sayyoram iz  tabiiy 
kom ponentlarining taqsim lanishida zonallik geografik qobiqning eng 
m uhim   stm k tu ra  xususiyatidir.Y em ing  geografik  qobigMda  zonallik 
jarayonining vujudga kelishining asosiy sababi  — Y em ing sharsimonligi 
va shunga bogMiq holda Quyosh radiatsiyasining turlicha taqsimlanishidir.
108


Q uyoshdan kelayotgan energiyaY erning sharsim onligi tufayli  uning 
h a m m a   qism iga  birdek  tushm aydi.  Bu  bilan  uzviy  bog‘liq  tabiat 
kom ponentlari —  harorat, yog‘inlar, sham ollar,  tu p ro q -o ‘simlik qop- 
lam i va hayvonot dunyosi  ham  z o n a -z o n a  hosil qilib joylashgan.
G eo g rafik   q o b iq n in g   zonalligi  — bu  Y er  shari  tabiiy  k o m p o ­
nentlarining bir-biri bilan uzviy b o g ia n g a n , bir xil tabiiy xususiyatlar 
(b ir xil  iqlim ,  o ‘sim lik,  tu p ro q  va  hayvonlar)ga ega boMgan  h am d a 
le n ta   shaklida  kenglik  b o ‘ylab  uzunasiga joylashgan  h u d u d lard ir. 
G eografik qobiq  ko m p o n en tlari  kom pleks kenglik b o ‘yicha zo n alar 
hosil qilib joylashishini  B.B.  D okuchayev  Rossiya tekisligi m isolida 
isbotlab  b erd i.  U  Rossiya  tekisligi  tu p ro q la rin i  o ‘rg an a r  e k an , 
tu p ro q la r geografik qobiqning boshqa unsurlari  (relyefi,  tog‘ jinslari, 
iqlim i,  o ‘sim ligi)  bilan bogMiq holda joylashganligini  isbotlab berdi. 
B.B.  D okuchayev „Dunyo qonuni“ deb nom  bergan zonallik qonunini 
geografik qobiqning h am m a  q atlam larida em as, balki Y erning ustki 
yuzasida u chratam iz.
Sayyoramizda geografik qobiqning zonallik hodisasi yuqorida qayd 
qilinganidek, Y er sharining ekvatoridan h ar ikki tom onga (Quyoshning 
isitish  va  yoritishiga  bogMiq  holda)  qarab  o ‘zgarib  boradi.  Z onallik 
hodisasi geografik qobiqning faqat tu p ro q -o ‘sim lik qoplam i va hay­
vonot dunyosida sodir boMmasdan,  harorat, sham ol va yogMnlaming 
ta q sim la n ish i  h am   q o n u n iy a tg a   rioya  qilgan  h o ld a   jo y lash g an  
(atm osfera bobiga qarang).
G eografik qobiqning eng katta zonallik hodisasi uning geografik 
m intaqalarga  boM inishidir.  M in ta q a la r b ir-b irid an   issiqlikning  ta q ­
sim lanishi,  atm osfera  sirkulatsiyasining  xususiyati,  tu p ro q -o ‘simlik 
qoplam i  va  hayvonot  dunyosi  jih a tid a n   farqlanuvchi  hududlardir. 
Quruqlik yuzasi quyidagi geografik m intaqalarga boMinadi: ekvatorial, 
h a r ikkala yarim   sh a rn ir g subekvatorial,  tro p ik  va subtropik  m in ta- 
qalari,  moMadil  (shim oliy va janubiy)  ham da Shim oliy yarim sharning 

Download

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish