Rivojlantirish institu ti

alluviy
  d e b   a talad i.
131

---

Daryolar suvini  toza  saqlash.  S o ‘nggi  yillarda  d aryo  suvlaridan 
xalq  x o ‘jaligida  n o to ‘g ‘ri  foydalanish  tufayli  Y er sharidagi  daryolar 
suvining  tabiiy  xususiyati  buzilib,  ifloslanib  bo rm o q d a.  B ularning 
hamm asi dunyoning ayrim qismlarida chuchuk suvning  yetishmasligiga 
sabab boMmoqda.  C h u c h u k  suv, ayniqsa, A Q S H ,  G F R ,  G ollandiya, 
D aniya,  Polsha,  C hexiya  va  Slovakiya  kabi  m am lak atlard a  yetish- 
m ayapti.  B .H .  S tepanov m a ’lum otiga ko ‘ra,  sayyoram iz aholisining 
1/3 qism i ch u ch u k  suv yetishm asligini sezm oqda.
Y er sharida, ju m la d a n ,  0 ‘zbekistonda c h u c h u k  suv zaxiralarini 
ifloslanishdan  saqlash  va  q ayta  tiklash  u c h u n   quyidagi  tad b irlarni 
am alga oshirish kerak:
1.  Suv  resurslarini  to za  saqlash  u c h u n   sanoat  k o rx onalaridan 
chiqayotgan iflos suvlar m iqdorini  keskin kamaytirishga erishish zarur. 
Buning u ch u n  sanoatda suvdan foydalanishning berk (aylanm a) siklli 
tizim iga o ‘tish kerak.
2.  B ir-biriga yaqin joylashgan  korxonalar c h u c h u k   suvdan  foy- 
dalanishining kooperativlashgan tizim iga o ‘tishi kerak.  Bunda bir kor- 
xona foydalangan suvdan to zalab,  sovitib  ikkinchi,  so ‘ngra u chinchi 
korxona foydalanishi  m um kin.
3.  C h u c h u k  suvni  iqtisod  qilib,  toza  saqlash  u c h u n   sa n o at  kor- 
xon alarid a  sovitish  ishlarini  suv  yo rd am id a  em as,  havo  yo rd am id a 
am alga oshirishni jo riy  etish zarur.
4.  S anoat  korxonalarida suv iste’mol  qilishning ilm iy asoslangan 
norm ativini  ishlab  ch iqish  zaru r.  B unda  m a ’lum   m ah su lo t  ishlab 
chiqarishda iloji bo rich a kam  suv ishlatishga erishish  kerak.
5.  C h u c h u k  suvni to za saqlash uchun korxonalarda u lar oladigan 
to za suv u ch u n  em as,  balki daryo,  k o ‘lga va boshqa joylarga chiqarib 
tashlayotgan  iflos  suvning  m iqdori  u c h u n   haq  olishni  jo riy   etish 
m aqsadga m uvofiq.  B unda  korxona rahbarlari  kam roq  iflos suv c h i- 
qarishga harakat qiladi.
6.  C h u c h u k  suvni to za saqlab,  iqtisod qilish u ch u n   k atta shah ar- 
larda ikkita vodoprovod tizim iga o ‘tish kerak.  Bunda birinchi quvur- 
d a n   to za  ichim lik  suv,  ikkinchi  q u vurdan  esa  sa n o at  va  m aishiy- 
kom m unal x o ‘jalik  ehtiyoji  u c h u n   ishlatiladigan suv keladi.
7.  C h u c h u k  suvni  iqtisod  qilib,  tejab  ishlatish  u c h u n  suv quvur- 
lariga suv o ic h a g ic h  o brnatish  zarur.
8.  C huch u k  suvni tejash  uchun vodoprovod  m urvatlarini bekorga 
ochib q o ‘yishga chek q o ‘yish  kerak. A gar vodoprovod  m urvati ochiq 
qolsa,  10 sek u n d d a  1  litr,  2  soatda  1  kub  m e tr c h u c h u k  suv bekorga 
oqib  ketadi.