D unyo okeani m assasining 96,5% suvdan, qolgani esa erigan har
xil tuzlardan, gazlardan va m ayda zarrachalardan iborat. O kean suvi-
da 44 ta kimyoviy elem entlar borligi aniqlangan. U lar ichida eng ko‘pi
natriy xlor (N aC l — 88,7), m agniy xlor (M gC l — 10,8%). Shuning-
dek, okean suvida oltin, kum ush, m is, fosfor, yod kabi m oddalar ham
uchraydi. K o‘rinib turibdiki, okean suvida erigan holdagi minerallam ing
eng k o ‘pini tuzlar tashkil qiladi. Agar bu tuzlam i Yer sharining quruq-
lik yuzasiga yopilsa, 153 m tuz qatlam i vujudga kelar edi.
O kean suvida m inerallar erigan holda b o ‘lsa, uning
sh o‘rligi deb
aytiladi. O kean suvining sh o ‘rligi prom ille ( %c— b iro r narsaning
m ingdan b ir b o ‘lagi yoki bir kg suvda n e c h a g ram m tu z borligini
bildiradi) bilan belgilanadi. D unyo okeani suvining o ‘rtach a sh o ‘rligi
35% ga teng — bu 1000 kg dengiz suvida 35 kg tuz b o r degani. Lekin
suvning sh o ‘rligi okeanning h am m a qism ida b ir xil em as. Bu, aw a lo ,
Q uyo sh n in g isitishiga, yog‘in larn in g m iqdoriga, b u g ia n is h g a va
d aryolam ing suv m iqdoriga bog‘liq.
Y er sh arin in g ekvator m in taqasida joylashgan o k e a n suvining
sh o ‘rligi nisbatan kam roq b o ‘lib, 34 %cdir. C hu n k i bu yerlarga yog‘in
ko‘p tushadi, daryolar ko‘p suv keltiradi. A ksincha, tro p ik m intaqada
suvning sh o ‘rligi ortib, 36 — 37
%c ga yetadi. C h u n k i bu hududlarga
yog6in kam tu sh a d i, h aro rat yuqori, b u g 6lanish katta. M o 6tadil va
sovuq m intaqalarda okean suvining sh o ‘rligi kam ayib, 30 — 32
%o ga
tushib qoladi. Sababi: bu m in taq ad a Q uyoshning issiqligi va yoritish
davri kam ayadi, b u g ‘lanish nisbatan kam , dary o lar k o ‘plab c h u c h u k
suv keltiradi. O k ean n in g eng kam sh o 6rligi S him oliy M uz okeani
dengiz suvlariga to 6g‘ri kelib, 30 — 31 %0 ni tashkil etsa, eng k o ‘pi
Qizil dengiz suvlariga to 6g6ri kelib , 41 %c ga yetadi. Ichki dengizlarda
suvning sh o ‘rligi uncha ko6p em as (Q ora dengizda 14 — 19 %o, Boltiq
dengizida 8 — 12 %c).
O kean suvining tiniqligi u n ing tarkibidagi kim yoviy e le m e n tla r
m iq d o rig a, d a ry o keltiray o tg an suvga, suv o ‘tla rig a b o g 6liq h olda
tu rlic h a d ir. O k e a n la r ich id a eng tin iq suv A tlan tik a o k e a n in in g
Sargasso dengizida kuzatilib, tiniqlik darajasi 59 m , H in d okean id a
50 m , S him oliy M uz okean id a 23 m.
O kean va dengiz suvlari n u r yutishi va tarqatishi natijasida
rangi
Download
Do'stlaringiz bilan baham: