Rivojlanishi tarixidan

4. 
Rus sharqshunosligining mahalliy tarixchilikka ta'siri 
Rus  sharqshunosligi  o'zining  g'oyat  katta  ilmiy  faoliyati  bilan  mahalliy 
tarixchilikka shubhasiz katta ta'sir ko'rsatdi. Rus sharqshunoslari O'rta Osiyo tarixi 
yuzasidan  jiddiy  tadqiqot  ishlari  olib  borish  bilan  birga,  bu  ishga  erli  tarixchi 
havaskorlarni  ham  jalb  qilish,  ular  bilan  hamkorlikda  ish  olib  borishga  hdrakat 
qildi. Turkistonga kelgan sharqshunoslar mahalliy tarixchi va xdvaskorlar o'rtasida 
yurib  va  yashab,  O'rta  Osiyo  tarixi  xdqida  muhim  ma'lumotlar  va  asarlarni 
to'pladilar  va  shu  haqda  tushuntirish  ishlari  olib  bordilar.  Toshkentlik  tarixchi 
Muhammad Solih qoraxo'ja o'g'li o'zining «Tarixi jadidai Toshkand» degan asarida 
Iskandar to'ra ismli bir rus olimining uyiga kelgani, u bilan suhbatlashgani va O'rta 
Osiyo  tarixiga  oid  ko'p  savollar  berib,  bahslashgani  hdqida  yozadi.  Iskandar  to'ra 
aslida  Aleksandr  Kun  bo'lib,  mahalliy  xalq  qadimdan  Aleksandr  ismini  Iskandar 
deb  atashadi.  Faqat  A.  Kunning  emas,  balki  O'rta  Osiyoga  kelgan  barcha 
sharqshunoslarning  xam  xalq  orasida  yurib  tarixga  oid  savollar  berishy,  ayrim 
masalalar  yuzasidan  bahslashishlari  hamda  ularga  yo'l-yo'riqlar  ko'rsatishlari, 
shubhasiz,  erli  xalqlar  o'rtasida  tarixga  qiziqish  hissini  oshirdi.  Bunday 
bahslashuvlar,  savol-  javoblar  mahalliy  xalq  o'rtasida  «diniy  tus  berilgan» 
arxeologik  yodgorliklar  va tarixiy  hodisalarni aniqlashga, ularning  sirini ochishga 
yordam berdi.