Rivojlanishi tarixidan

S  mart  qishlog'ining  tarixi.  Bu  qishloq  Sariosiyo  rayonida  joylashgan. 
Oktyabr’ to'ntarishidan oldin u qishloq o'rnini to'qay va mayda ko'llar qoplab yotar 
edi. U erda har xil vahshiy hayvonlar ko'p bo'lgan. Keyinchalik bu erlar asta-sekin 
o'zlashtirilib,  yangi  erlar  ochildi,  yangi  uylar  qurildi  va  odamlar  yashay 
boshladilar. Qishloqda avval juda ko'p ko'l bo'lganligi sababli  «Ko'l qishlog'i» deb 
ham  atalib  kelgan.  2-jahon  urushi  yillarida  qishloq  xo'jalik  ishlarini  boshqarish 
xotin-qizlar zimmasiga tushganligi, hamma ishlarni xotin-qizlar bajarganligi uchun 
«Ko'l»  qishlog'iga  1946  yili  Xalqaro  xotin-qizlar  kuni  bayrami  «8  mart  qishlog'i» 
deb nom berilgan. 
Sho'rchi — Surxondaryo  viloyatining rayonlaridan biri, u 1935  yilda tashkil 
topgan. Sho'rchi deb nomlanishiga asosiy sabab rayon hududidagi erlar hech narsa 
ekib  bo'lmaydigan  darajada  sho'r  bo'lgan.  SHuning  uchun  ham  Sho'rchi  nomini 
olgan. Hozirga qadar ekin ekishdan avval sho'ri yuvilib, so'ng ekin ekiladi. 
Boysun  —  Surxondaryo  viloyatining  rayonlaridan  biri.  Uning  nomi  haqida 
har  xil  fikrlar  mavjud.  Ayrim  tadqiqotchilarning  fikriga  qaraganda,  Boysun 
toponimi  kishi  nomi  bilan,  ya'ni  tarixiy  shaxs  bo'lgan  Amir  Temurning  nevarasi 
Boysunqur  nomi  bilan  aloqador  deb  hisoblaydilar.  Boysunqur  —  SHohruhning 
uchinchi  o'g'li.  Onasi  Gavharshodbegim.  Astrobod  va  Jurjon  viloyatlarining 
hokimi bo'lgan. Boysunqur so'zining qur affiksi tushib qolib Boysun bo'lib qolgan, 
degan fikrlar ham mavjud. 
Bu  rayon  hududida  toponimikasi  qiziq  bo'lgan  qishloqlar  ko'p  uchraydi. 
Masalan: 
Ajrim  —  6u  qishloq  nomining  ma'nosi  ajratilgan  bo'lib,  berilgan  degan 
ma'noni  anglatuvchi  o'zbekcha  nomdir.  Qishloq  geografik  joylashishiga  ko'ra 
markazdan  juda  chekkada,  aholi  soni  kam.  To'ntarishdan  oldin  boy-imomlar 
erlarni dehqonlarga chorikor sifatida bo'lib- bo'lib, ajratib, chegaralarini ajrim qilib 
bergan.  Erdan  olingan  hosilning  to'rtdan  birini  o'sha  boylarga  berishgan. 
CHorikorlar  o'z  erlarini  aniq  ajratib  olganlar,  shuning  uchun  bu  qishloq  nomi 
Ajrim bo'lib qolgan deyishadi. 
Dashtig'oz — bu qishloq nomining ma'nosi ikki tarkibiy qismdan: «dasht» va 
«g'oz» so'zidan iborat. Bu erdan soy o'tgan, soy er sathidan juda chuqur bo'lib, o'z 
sohillariga  suv  bermagan.  Suvdan  dasht  tomonlardan  uchib  kelgan  o'rdak  va 
g'ozlargina  naflanganlar,  xolos.  SHuning  uchun  bu  joyni  dashtdan  kelgan  g'ozlar 
yashaydigan  joy,  deb  ataganlar.  Mahalliy  xalq  (tojiklar)  bu  so'zlarni  birga  qo'shib 
Dashtig'oz deb yuritganlar. Hozir ham shu nom bilan ataladi. 
DUGOBA  —  (duoba)  —  tog'  qishlog'i  bo'lib,  ikki  soy  qo'shilishi  joyida 
joylashganligi  uchun  shu  nom  berilgan.  Haqiqatan  ham  qishloq  Qayroq  va 
Xo'janpok  daryosi  qo'shilgan  joyda  joylashgan.  Tojikcha  Dugoba  bo'lib 

---

o'zlashtirilgan.