Rivojlanish nazariyasi bajardi: mardonov shaxboz

Oʻzbekiston mustaqillikka erishgach, yangi jamiyatga oʻtishning evolyusion Rivojlanish yoʻlini tanladi. Bu yoʻl jamiyat aʼzolarining manfaatlariga zid kelmaydigan, muayyan vaqtni talab qiladigan va pirovardida samarali buladigan yoʻldir. Rivojlanishning progressiv, taraqqiyot turi (qarang Taraqqiyot) bilan regressiv, tanazzul turi (qarang Inqiroz) farqlanadi.

Hozirgi zamon fanida Rivojlanishning maxsus ilmiy nazariyasi ishlab chiqilmoqda, unda asosan, qaytariluvchi jarayonlarni qarab chiquvchi klassik tabiatshunoslikdan farq qilgan holda, nochizikli, sakrashsimon oʻzgarishlar bayon qilinadi (yana q. Miqdor oʻzgarishlariiing sifat oʻzgarishlariga oʻtishi qonuni, Qaramaqarshiliklar birligi va kurashi qonuni, Inkorni inkor qonuni).

 Platon D.ni narsalarning ideal mohiyatini bilish maqsadida tushunchalarni boʻlak-boʻlaklarga ajratish, soʻng bir-biri bilan oʻza-ro bogʻlash uslubi deb hisoblagan. Kuzalik Nikolay, J. Bruno D.ni qara-maqarshiliklarning mos kelishi haqidagi taʼlimot deb taʼkidlashgan. Kantnit fikricha, D. voqelikni tajriba, hissiy bilimlar orqali emas, balki sof tafakkur asosida bilishga intiladi. Gegel D.ni borliq, ruh va tarix taraqqiyotining ziddiyatlarini anglashning umumiy uslubi deb bildi. Falsafa tarixida D.ning 3 ta asosiy shakli tarkib topdi: 1) qad. dunyodagi ilk, stixiyali, sodda D. (Geraklit, Platon va b.); 2) nemis mumtoz idealistik (xususan, Gegel) falsafasi; 3) K. Marks va F. Engels asos solgan materialistik D. K. Marks, F. Engels va xususan, V.I. Lenin D.ni vokelikni bilish va uni inqilobiy oʻzgartirish qaqidagi taʼlimot hamda buning tegishli uslubi deb hisobladilar. Marksistik utopiya D. qonunlarida insoniyatning yalpi baxtsaodatga borish kafolatini koʻradi. 20-asr Gʻarb falsafasida D. neogegelchilik, ekzistensializm, diniy falsafaning turli oqimlarida rivojlandi.

Dialektika (yunoncha. Dialektike - "suhbatlashish san'ati") - bu eng oddiy muntazam munosabatlar va shakllanish, mavjudlik va ongning rivojlanishi haqidagi ta'limot, shuningdek ushbu ta'limotga asoslangan fikrlash va harakat qilish usulidir.Dialektika printsiplar, qonunlar va toifalarni o'z ichiga oladi.Materializm bu printsipni mavjudlik haqidagi asosiy fikr sifatida tasdiqladi (dunyoni qadimgi mutafakkirlar tomonidan elementlar g'oyasi, tabiat tamoyillari orqali tushuntirish). Barkamollik fikrlash tamoyiliga asoslangan edi.Printsiplar mavjudlik va bilishning asosiy asoslarini aks ettiradi. Ularning universalligi va universalligi tufayli ular falsafiy aksiomalar maqomiga ega: