Ривожланган 2 қисмли шакл

A B A₁
a b + c c + a b b
4 4 + 4 4 + 4 4 6



Иккинчи қисм (Mınore) оддий 2 қисмли шакл бўлиб, 2 та давриядан ташкил топган:
C C1
d d d₁ d
4 4 4 4

2. 
   Бетховен, Соната №18, Менуэт. Мураккаб 3 қисмли шакл.
   

Биринчи қисм (экспозиция) – оддий 2 қисмли шаклни ташкил қилган: A + B
a b + c c d
4 4 + 2 2 4



2- қисм (Trıo) ўзига хос оддий 3 қисмли шаклда:
C bog’lovchı qısm C
e e1 е₂ e e1
4 4 6 4 4

3- қисм – реприза ва кода (хотима)

Умуман олганда, 1- қисмининг биринчи тузилма (А) одатда модуляцион даврия шаклида. 2- тузилма кўпинча (В) асосий мавзунинг ривожига асосланган. Реприза одатда кенгайтирилган (ривож, авж, кода).

Оҳирги мисоли – Бетховен, Соната №14, 1- қисм.

1 qısm				2- qısm	3-qısm (reprıza)
davriya		davruya		(боғловчи)	1-davriya 2- davriya
Muq. A A1		B A2			A A1 B A2 (Koda)
5 4+1	5	8	5	15	4 5 9(4+5) 9
cis  E e	 h	H  fis	 cis	Cis (D7)	cis  Ecis Cis cis

“Кўринмас руҳий чуқурликлардан, ўзоқ-ўзоқдан чексиз қайғуга тўла товушлар янграйди. Булардан баъзилари ғамгин, қайғуга тўла, баъзилари ўйчан, қўрқинчли хотиралар, умидсизликка асосланган. Оҳанглар йиғлаб куйлаяпти.”

Асарнинг бадиий ёрқинлиги айнан шаклнинг ўзига хослиги орқали амалга оширилади. Давриялар квадрат тузилмали эмас. Гармониянинг ўзи куйчанлиги (бас ва ўрта овозларнинг ҳар бири ифодавийлиги) билан ажралиб туради. Гармоник фигурациялар устидан ифодали оҳанг (қайғули нутқ каби янграётган) қўшилган. Мажор ладига минор лади қарши чиқаяпти.


Қадимсоната шакли. Д.Скарлатти сонаталари. 1- қисмда асосий тоналликдан кейин 2- тоналлик соҳаси (D ёки параллел) кенгаяди ва мустаҳкамланади. Экспозициянинг янги тоналлик 2- бўлимини ташкил этилиб, у мустақил маънога эга бўлади (яъни, асосий мавзу ва ёрдамчи мавзу, “Бош партия ва Ёрдамчи партия”га ўхшаган нисбатлар қарор топади), баъзида янги мавзуий материал киритилади. Репризада асосий мавзу ўзгартирилган, қайта ишланган кўринишда намойиш этилиб, ундан кейин ёрдамчи мавзу асосий тоналликда қайтарилади.

қисм (экспозиция)		қисм (реприза)
Бош партия	Ёрдамчи партия	Бош партия	Ёрдамчи партия
a + b + c	d + d1	f + c + b	c + d + d1
4 + 7 + 4 =15	5 + 6 = 10	7 + 5 + 7 = 21	4 + 5 + 6 = 15
d moll	F dur	F  d moll	d moll