Rim imperiyasining qulashining 10 sababi

Qadimgi german qabilalari (franklar, vestgotlar, ostgotlar, vandallar, burgundlar, langobardlar)

Reyn va Elba daryolari havzasida joylashganlar.

German qabilasi chorvachilik bo‘lgan. Chorvadan tashqari parranda boqqanlar, ov va baliqchilik bilan shug‘ullanganlar. Milodiy asr boshlaridan aholi sonining ko‘payishi xo‘jalikda dehqonchilikning ahamiyatini. Urug‘ jamoalari hamkorlikda o‘rmondagi daraxtlarni kesib, yangi yerlar ochganlar. Yerga oddiy yog‘och so‘qa bilan ishlov berilishi, yerning o‘g‘itlanmasligi ekinzorlarning kuchsizlanib, 2—3 yildan so‘ng hosilning keskin kamayishiga olib kelgan. Germanlarda keyinchalik omochdan temir plugga o‘tilishi mehnat unumdorligi, hosilning oshishiga sabab bo‘lgan.

Ø Rimliklar madaniy taraqqiyotning ancha quyi pog‘onasida turuvchi xalqlami «varvarlar» deb ataganlar.

Ø Qadimgi germanlar tarixi haqidagi boy ma’lumot larni Yuliy Sezarning «Galliya urushi haqida xotiralar» va Rim tarixchisi Tatsitning «Germaniya» asarlarida uchratamiz.

Asrlar o‘tib dehqonchilikda almashlab ekish qo‘llanila boshlandi. Milodiy IV asrdan bahorgi va kuzgi bug‘doy o‘rniga dukkakli ekinlar ekish, haydalgan yerni ikki dalaga bo‘lib (shuning uchun bu uslub ikki dalali almashlab ekish deyiladi) biriga don sepib, ikkinchisini shudgor qilib dam berish hamda ularni har yili almashtirib turish yo‘lga qo‘yilgan. Bu hosil miqdorini oshirish bilan bir vaqtda ekinzorlarni tez-tez almashtirish zaruriyatidan xalos etadi. Germanlar don va dukkakli ekinlardan tashqari poliz mahsulotlari, sabzavotlar, shu jumladan, karam yetishtirishgan.

Germanlarda hunarmandchilikning to‘qimachilik, yog‘ochsozlik (xususan, qayiq yasash), zargarlik, teri-ko‘nchilik sohalari taraqqiy etgan. Ichki savdoda eng muhim ashyo temir buyumlar hisoblangan. German qabilalari qo‘shnilari bo‘lgan rimliklarga qullar, chorva mollari, teri, kahrabo yetkazib berib, ulardan vino, nafis gazlamalar, sopol idishlar, zeb-ziynat buyumlari olishgan. Savdo mol ayirboshlash shaklida bo‘lib, faqat imperiya bilan chegara hududlarda rim puli ishlatilgan.

Germanlarning ijtimoiy tuzumi. Germanlar jamoasi davlat vujudga kelguniga qadar urug‘chilik bosqichini boshdan kechirgan. IV asrda mulkiy tengsizlik kuchayib, jamoalar boylar va kambag‘allarga ajrala boshladi va zodagonlar, erkin kishilar va yarim ozod kishilar toifalari shakllangan.