Ri-220 guruh talabasi Barnoqulov Burxon

Proteksionizm turlari:

• tanlangan proteksionizm (faqatgina ma’lum davlatlarga qo’llaniladi)

• sohaviy proteksionizm (ma’lum sohalar himoya qilinadi)

• kollektiv proteksionizm (bir nechta davlat birlashib bu siyosatni amalga oshiradi)

• yashirin proteksionizm (ichki iqtisodiy siyosat orqali yuzaga keladi)

Amaliyotda sof liberallashgan yoki to’liq himoyalovchi tashqi savdo siyosati uchramaydi. Har bir davlatning tashqi savdo siyosati, uning yopiqlik darajasi boshqasidan farq qiladi. Davlatlarning tashqi savdo siyosatlarini bir-biriga yaqinlashtirib, ularni bir qolipga keltirish maqsadida davlatlar orasida ikki tomonlama hamda ko’p tomonlama shartnomalar imzolanadi. Hozirgi kunda juda ko’p davlatlar Jahon Savdo Tashkilotiga a’zo bo’lganlar va tashkilot doirasida tashqi savdo siyosatlarini bir-biriga yaqinlashtirmoqdalar. Bundan tashqari ko’pgina davlatlar bu savdo tashkilotiga a’zo bo’lish maqsadida o’z tashqi siyosatlarini belgilangan normalarga keltirmoqdalar.

Tashqi savdo siyosatining qay darajada olib borilishi davlatning iqtisodiyotiga katta ta’sir o’tkazadi. Davlat tanlab olgan tashqi savdo siyosatining maqsadi va undan kelib chiquvchi makroiqtisodiy samaralari bo’ladi.

Tashqi savdo instrumentlarini tahlil qilib shuni aytishimz mumkinki, bu instrumentlar ob’yekti eksport yoki import bo’ladi. Davlat ekspostga yo’naltirilgan tashqi savdo siyosatini olib borayotgan bo’lsa, bevosita eksportni rag’batlantiradi, bundan tashqari eksport tovarlari ishlab chiqarish uchun zarur bo’lgan xom-ashyo importiga to’siqlarni olib tashlaydi. Import o’rnini bosuvchi tashqi siyosat olib borilganda esa kirib kelayotgan tovarlar hajmini boshqarish uchun import cheklanishi, unga to’siqlar qo’yilishi mumkin. Bundan tashqari mamlakat ichida bu sohada ishlovchi korxonalar himoya qilinadi, ularga turli xil imtiyozlar beriladi.

Mustaqillikning dastlabki yillaridan boshlab mamlakatimiz tashqi savdo siyosatida quyidagi ustuvor yo’nalishlarni o’zi uchun belgilab oldi

• Eksportga yo’naltirilgan tashqi savdo siyosatini olib borish, eksport sohasida faoliyat olib borayotgan korxonalarga keng imkoniyatlar yaratib berish

• Import o’rnini bosuvchi tovarlar ishlab chiqarish, bu bilan ichki ishlab chiqarishni kengaytirish

• Mahsulot turini diversifikatsiya qilish, eksport qilinayotgan mahsulotlar turini ko’paytirish, sifatini oshirish, shuningdek eksport tarkibida xom ashyo o’rnini kamaytirish

• Shuningdek mamlakat eksport salohiyatini butun dunyoga namoyish qilish, bu bilan mamlakatga investitsiyalar oqimini kuchaytirish, mamlakatdan eksport qilish imkoniyatlarini sekinlik bilan osonlashtirish