Резьбали бирикмаларни ҳисоблаш

Rez`bali birikmalarni hisoblash.

1. Rez`ba haqida umumiy ma`lumotlar.
Mashina va asboblarda ajraluvchi birikmalarni hosil qilish uchun rez`ba eng ko`p tarqalgan elementlardan biridir.
Rez`balar tasnifi 1-rasmda ko`rsatilgan.
Barcha hollarda rez`balar yig’iluvchanlik talabini qondirish kerak, ya`ni rez`bali detallar bir-biri bilan engil va me`yorlangan aylantiruvchi moment ta`sirida buralishi kerak.
Rez`balarga bo`lgan talablar yig’indisi ularning profili, diametri, qadami, joizliki va o`tqizmalari standartlash orqali ta`minlanadi.
Mashina va asbobsozlikni hamma tarmoqlarida diametrlari I mm dan 600 mm gacha bo`lgan stilindrik metrik rez`balar eng ko`p qo`llanadi.
2. I mm dan 600 mm gacha bo`lgan metrik stilindrik rez`balar.
2.1. Rez`ba profili
ГОСТ 9150-81 I mmdan 600 mm gacha bo`lgan metrik stilindrik rez`balar uchun yagona nominal profilni tasdiqlaydi. rez`baning nominal profili va uni elementlari 2-rasmda ko`rsatilgan. Tashqi rez`bali detal bolt, ichki rez`bali detal esa gayga deb ataladi. Rez`baning parametrlari ichki va tashqi rez`balar uchun bir xil: tashqi diametri d (D), o`rta diametri d₂ (D₂), ichki diametri d₁ (D₁) qadami R, profil burchagi , boshlang’ich uchburchakni balandligi H, profilning ishchi balandligi H₁, rez`ba cho`kmasining nominal radiusi R, ichki rez`ba cho`qqilarining kesilishi H/4 va tashqi rez`ba cho`qqilarini kesilishi H/8.
Rez`ba parametrlarining atamalari ГОСТ 11708-82 da keltirilgan.
2.2. Rez`ba diametrlari va qadamlari.

Umumiy qo`llash, profili ГОСТ 9150-81 bo`yicha bo`yicha rez`balar uchun diametr va qadamlar ГОСТ 8724-81 bo`yicha me`yorlangan.

Uchburchak metrik rez`ba katta qadamli va mayda qadamlilarga bo`linadi. Nominal diametri 0,25 mm dan 0,9 mm gacha bo`lgan rez`balar faqat katta qadamli, I mm dan 68 mm gacha katta va mayda qadamli va 70 mm dan 600 mm gacha bo`lgan rez`balar faqat mayda qadamli bo`lishi mumkin.
Katta qadamli rez`balarda bitta nominal diametrga faqat bitta qadam to`g’ri keladi, mayda qadamli rez`balarida esa bitta nominal diametriga bir nechta qadam to`g’ri keladi.