Review of law sciences 7

коррупция
– шахснинг ўз мансаб ёки хизмат
мавқеидан шахсий манфаатларини ёхуд ўзга шахсларнинг манфаатларини кўзлаб моддий ёки
номоддий наф олиш мақсадида қонунга хилоф равишда фойдаланиши шунингдек бундай
,
нафни қонунга хилоф равишда тақдим этишдир.
Коррупцияга
қарши
курашнинг
асосий
тамойиллари
сифатида
қонунийлик;
фуқароларнинг ҳуқуқлари эркинликлари ва
,
қонуний манфаатлари устуворлиги очи
;
қлик,
шаффофлик
ва тизимлилик
давлат
ва
;
фуқаролик
жамиятининг
ўзаро
ҳамкорлиги;
коррупциядан ого ҳлантириш ва жавобгарликнинг муқаррарлиги бўйича чоралар устуворлиги
келтириб ўтилган.
Давлат сиёсатининг коррупцияга қарши кураш соҳасидаги асосий йўналишлари
сифатида қуйидагилар белгилаб берилган:
x
аҳолининг ҳуқуқий саводхонлиги ва ҳуқуқий маданиятини ошириш
жамиятда
,
коррупцияга нисбатан то қатсизликни шакллантириш;
x
давлат ва жамият ҳаётининг барча соҳаларида коррупциядан ого ҳлантириш бўйича
чораларни амалга ошириш;
x
коррупцион
ҳуқуқбузарликларни
ўз
вақтида
аниқлаш
уларнинг
о
,
қибатлари,
сабаблари
ва келтириб
чиқарган
шароитларни
бартараф
этиш
ҳамда
коррупцион
ҳуқуқбузарликлар содир этилгани учун муқаррар жазолаш тамойилини татбиқ этиш.
Ўзбекистон Республикасида коррупцияга қарши курашиш бўйича фаолиятни бевосита
амалга оширувчи давлат органлари қуйидагилардан иборат:
Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси;
Ўзбекистон Республикаси Миллий хавфсизлик хизмати;
Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги;
Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги;
Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси ҳузуридаги Солиқ, валютага оид
жиноятларга ва жиноий даромадларни легаллаштиришга қарши курашиш департаменти.
Коррупцияга қарши курашиш бўйича фаолиятни қонун ҳужжатларига мувофиқ бошқа
давлат органлари ҳам амалга оширади [2].
Қонун
коррупцияга
қарши
курашишда
давлат
органлари
билан
бир
қаторда
фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари, нодавлат нотижорат ташкилотлари, оммавий
ахборот воситаларининг иштирок этиши мумкинлигини назарда тутади ҳамда уларнинг бу
борадаги ҳуқуқларини мустаҳкамлайди. Хусусан, коррупцияга қарши курашиш соҳасидаги
давлат дастурларини ва бошқа дастурларни ишлаб чиқиш ҳамда амалга оширишда иштирок
этиш, аҳолининг ҳуқуқий онги ва ҳуқуқий маданиятини юксалтиришда, жамиятда
коррупцияга нисбатан муросасиз муносабатни шакллантиришда иштирок этиш, коррупцияга
қарши курашиш тўғрисидаги қонун ҳужжатларининг ижро этилиши устидан жамоатчилик
назоратини амалга ошириш шулар жумласидан. Қолаверса, мазкур субъектлар коррупцияга
қарши курашиш тўғрисидаги қонун ҳужжатларини такомиллаштириш юзасидан таклифлар
киритиши, коррупцияга қарши курашиш соҳасида давлат органлари ва бошқа ташкилотлар
билан ҳамкорлик қилиши мумкин. Нодавлат нотижорат ташкилотлари қонунда назарда

---

Юридик фанлар ахборотномаси Вестник юридических наук
/
/ Review of law sciences
99
тутилган ҳуқуқларини амалга ошириш мақсадида Идоралараро комиссия ва ҳудудий
идоралараро комиссиялар фаолиятида, шунингдек давлат органлари ҳузуридаги ишчи
гуруҳлар, комиссиялар ва жамоат-маслаҳат органлари фаолиятида қонун ҳужжатларида
белгиланган тартибда иштирок этишга ҳақли.
Ўзбекистон
Республикаси
Биринчи
Президенти
И Каримовнинг
Ўзбекистонда
.
“
демократик ўзгаришларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик жамияти асосларини
шакллантиришнинг
асосий
йўналишлари
дастурий
маърузасида
давлат
назорат
”
функцияларига нисбатан жамоатчилик назорати афзаллиги хусусида алоҳида тўхталиб,
қуйидаги
фикрларни
таъкидлаган
Шуни
унутмайликки
биз
давлатнинг
назорат
:
“
,
функцияларини назорат билан шу
,
ғулланувчи давлат тузилмалари ва органларини қанча
кўпайтирсак амалдорларнинг зўрав
,
онлиги ва коррупция шунча авж олаверади Шунинг учун
.
биз жамоатчилик назоратини давлат фаолияти
шу жумладан унинг куч ишлатувчи
,
тузилмалари фаолияти устидан ҳар томонлама кучайтиришга алоҳида эътибор қаратиш
лозим Бу масалада бундан бош
.
қа муқобил йўл йўқ” [3].
Дарҳақиқат, қонун устуворлигини мустаҳкамлашнинг ташкилий-ҳуқуқий асосларини
жамоатчилик назоратисиз тасаввур қилиш мушкул. Ҳокимият субъектлари фаолиятининг
мувофиқлаштирувчи мезони сифатида жамоатчилик назорати ижро интизомини кучайтириш
ва раҳбар кадрлар фаолиятига нисбатан ижтимоий фикрни ўрганиш имкониятини беради.
Назоратни исталган бир ижтимоий институтнинг асаб тизими сифатида эътироф этиш
мумкин Ижтимоий назорат функциясисиз жамият амал
.
қила олмайди [4].
Ижтимоий назорат турларидан бири ҳисобланган жамоатчилик назорати фуқаролар ва
фуқаролик жамияти институтлари хусусан нодавлат нотижорат ташкилотлари жамоат
,
,
,
ташкилотлари
ва сиёсий партиялар шунингдек оммавий ахборот воситалари томонидан
,
давлат ҳокимияти ва бошқаруви органларининг фаолиятида қонунларга риоя этиш хизмат
,
вазифаларини юксак масъулият билан амалга ошириш даражасини аниқлаш мақсадида олиб
бориладиган ташкилий-ҳуқуқий чора-тадбирлар тизимидир.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг
йил
февралдаги
2017
2
2752-сонли қарорига
мувофиқ “Коррупцияга қарши курашиш тўғрисида ги Ўзбекистон Республикаси
”
Қонуни
қоидаларининг самарали ижросини таъминлаш
жамият ва давлат
,
ҳаётининг барча
соҳаларида коррупциянинг олдини олишга доир чора-тадбирларни ўз вақтида ва сифатли
амалга ошириш мақсадида 2017–2018 йилларга мўлжалланган коррупцияга қарши курашиш
бўйича давлат дастури тасдиқланди Мазкур Дастурга кўра
йилнинг
июлига
.
2017
1
қадар
давлат органларининг коррупцияга қарши курашиш борасидаги фаолияти устидан жамоат
назоратини амалга ошириш бўйича муносабатларини тартибга солувчи “Жамоат назорати
тўғрисида ги
”
қонун лойиҳасини ишлаб чиқиш вазифаси белгилаб берилди.
Фикримизча, жорий йилда қабул қилиниши назарда тутилган “Жамоатчилик назорати
тўғрисида ги
”
Ўзбекистон Республикасининг қонуни лойиҳасига жамоатчилик назорати
субъектларининг коррупцияга қарши кураш соҳасидаги аниқ ваколатларини назарда тутган
нормани киритиш уларнинг мазкур йўналишда амалга ошираётган фаолиятининг янада
самарали бўлишига имкон яратади.
Дастурда коррупцияга нисбатан муросасиз муносабатни шакллантириш борасида
давлат органларининг нодавлат нотижорат ташкилотлари ва фуқаролик жамиятининг бошқа
институтлари билан ижтимоий шериклиги самарадорлигини қуйидаги чора-тадбирлар
ёрдамида ошириш белгиланди:
– коррупциянинг олдини олиш бўйича чора-тадбирларни амалга оширишда ижтимоий
шериклик механизмларидан кенг фойдаланиш, шу жумладан давлат органлари ва нодавлат
нотижорат
ташкилотлари,
фуқаролик
жамиятининг
бошқа
институтлари
ўртасида
келишувлар ва шартномалар тузишни назарда тутадиган механизмлардан кенг фойдаланиш;
– давлат органларининг нодавлат нотижорат ташкилотлари ва фуқаролик жамиятининг
бошқа институтлари билан ҳамкорликда коррупцияга қарши курашиш бўйича чора-
тадбирлар режасини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш.

---