Review of law sciences 7

Ключевые слова: экономический суд мировое соглашение истец ответчик процессуальное
,
,
,
,
право.
Annotation: in this article the author has done legal comparative analysis of the issues connected
with the conclusion of a settlement agreement of the parties in the economic legal proceedings in th e light of
scientific-theoretical, practical and legislation of foreign countries. Morever, studied legal consequence and
procedural legal peculiarities of the conclusion of a settlement agreement. Conclusions are made upo n
analysis and the author has given suggestions to legislation with scientific grounds.
Keywords: the economic court, the settlement agreement, the plaintiff, defendant, procedural law.
Маълумки и
, қтисодий иш юритувида тарафлар муайян моддий-ҳуқуқий низо юзасидан
тўқнашади Ушбу тў
.
қнашув келгусида суд томонидан ҳал қилув қарорини қабул қилиш ёки
тарафлар ўртасида келишув битимини тузилганлиги муносабати билан уни тасдиқлаш
бўйича ажрим қабул қилиш билан ниҳоясига етиши мумкин Бунда шартли равишда уч хил
.
оқибат
яъни даъвогарнинг даъво талабларини тўли
,
қ ёки қисман қаноатлантириш,
даъвогарнинг даъво талабларини рад қилиш келишув битимини тасди
,
қлаш мумкин.
Бугунги кунда тарафлар ўртасидаги низоларни ҳал қилишнинг энг мақбул йўлларидан
бири сифатида келишув битими назарда тутилади
И
.
қтисодий суд иш юритувида
тарафларнинг
тортишувчанлигининг
намунаси
сифатида
келишув
битимини
тузиш
тарафларнинг моддий-ҳуқуқий муносабат юзасидан низони бартараф этишга имкон беради
ва бу билан ишни судда тугатишга эришилади.
ХПКнинг 40-моддасига кўра тарафлар ҳар қандай инстанцияда ишни келишув битими
билан тамомлашлари мумкин Агар тарафларнинг келишув битими
.
қонун ҳужжатларига
хилоф бўлса ёки бошқа шахсларнинг ҳуқуқлари ва қонун билан қўриқланадиган
манфаатларини бузса келишув битимини тасди
,
қламайди Бундай
.
ҳолларда иқтисодий суд
ишни мазмунан кўради.
ХПКнинг 132-моддасига кўра тарафларнинг келишув битимига эришиши улар
томонидан ёзма тарзда расмийлаштирилади Келишув битими и
.
қтисодий суд томонидан
тасдиқланади бу
,
ҳақда ажрим чиқарилиб унда иш юритиш тугатилганлиги кўрсатилади
,
.
Келишув битими қонун ҳамда бошқа шахсларнинг ҳуқуқ ҳамда манфаатларини бузмайдиган,
тарафлар ўртасидаги низони ҳал қилишнинг тарафлар учун энг мақбул шартлар асосида ҳал
қилиш усули ҳисобланади.

---

Юридик фанлар ахборотномаси Вестник юридических наук
/
/ Review of law sciences
61
Келишув битимини тузиш ва суд томонидан тасди қлаш муаммолари доим долзарб
ҳисобланади Сабаби
.
ҳал қилув қарори билан низони ҳал қилишдан бир неча жиҳатлари
билан устун туради Жумладан
.
:
– жавобгар томонидан мажбуриятларни ихтиёрий равишда бажаришнинг реал
имкониятлари пайдо бўлади суднинг
(
ҳал қилув қарори қабул қилинганда эса жавобгар
ижрони кечиктириш мақсадида кейинги инстанцияга бир неча маротаба мурожаат қилиши
мумкин);
– келишув битими тарафларни келиштириш йўлидаги дастлабки қадам бўлиб хизмат
қилса суднинг
,
қарори улар ўртасидаги низони янада чуқурлаштириши мумкин;
– суднинг ҳал қилув қарори давлатнинг мажбурлов кучи элементларига эга бўлиб,
келишув битими тарафлар томонидан уларнинг ихт иёрига асосан тузилади;
– келишув битимини тузиш вақти ва маблағини иқтисод қилади шунингдек тарафлар
,
ўртасидаги дўстона алоқаларнинг сақланиб қолишига хизмат қилади;
– келишув битимини тузиш тарафлар ўртасида низони суддан таш қари тинч йўл билан
ҳал
қилиш
имконини
бериб
улар
ўртасидаги
ўзаро
,
ҳурмат
ва
ишбилармонлик
муносабатларини қарор топишига хизмат қилади.
Юқорида санаб ўтилган келишув битимининг ижобий жиҳатлари ХПКдаги низоларни
ҳал қилишнинг энг муқобил кўриниши сифатида намоён бўлади Ўзбекистон
.
Республикаси
Президентининг
йил
октябрдаги
Суд
2016
21
“
-ҳуқуқ тизимини янада ислоҳ қилиш,
фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли ҳимоя қилиш кафолатларини кучайтириш
чора-тадбирлари тўғрисида ги ПФ
”
–4850-сон
Фармони
билан тасдиқланган Суд-ҳуқуқ
тизимини янада ислоҳ қилиш фу
,
қароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли ҳимоя
қилиш кафолатларини кучайтириш бўйича комплекс чора -тадбирлар Дастурида хўжалик
юритувчи субъектлар ўртасидаги низола р бўйича судга мурожаат қилишдан аввал эътирозни
мажбурий тақдим этиш тартибини ўрнатиш
фу
,
қаролик ва хўжалик
шу жумладан
,
шартномавий-ҳуқуқий муносабатлардан келиб чиқадиган низоларни судгача ҳал қилиш
механизмларини қўллашни кенгайтириш назарда тутилган.
Қайд этиш лозимки и
, қтисодий суд иш юритувининг бошлан ғич босқичида яъни даъво
,
аризасини иш юритишга қабул қилиш ва ишни судда кўришга тайёрлашда келишув
битимини тузиш объектив сабабларга кўра имконсиздир Биринчидан суд бу бос
.
,
қичда даъво
аризани иш юритувга қабул қилиш ва иш юритувни қўзғатиш билан боғлиқ муҳим
ташкилий-ҳуқуқий ишлар билан банд Иккинчидан судья ушбу бос
.
,
қичда якка ўзи ҳаракат
қилган бир вақтда тарафлар ўзига хос бўлган
,
ҳаракатларни яъни даъво аризасини та
,
қдим
қилиш ёзма фикр билдир
,
иш, қарши даъво тақдим этиш ва бошқа ҳаракатларни амалга
ошириш билан банд бўлади Мазкур бос
.
қичда гарчи ХПК 122-моддасига асосан ишни судда
кўришга тайёрлаш пайтида судья даъво аризаси келиб тушган кундан бошлаб беш кундан
,
кечиктирмай
тарафларни муросага келтириш чораларини кўриши лозим бўлса-да, ушбу
босқичда келишув битимини тузишнинг амалда имконияти йўқ.
Келишув битими аксарият ҳолларда ҳар қандай хўжалик низоси юзасидан тузилиши
мумкин Келишув битими тузилиши мумкин бўлмаган тоифадаги ишлар ХПКда
.
аниқ
белгиланади Жумладан ХПК
.
,
155
17
-моддасига мувофиқ ҳуқуқий таъсир чорасини қўллаш
тўғрисидаги иш бўйича келишув битими тузилишига йўл қўйилмайди.
Келишув битимининг моҳияти шундаки унинг воситасида тарафлар ўртасидаги низо
,
барҳам топади Бунда бир та
.
раф даъвогар даъво предметини мажбурий тарзда бирон
(
)
-бир
шахсдан ундиришдан воз кечса иккинчи тараф жавобгар муайян шарт
,
(
)
-шароитларда гарчи
(
айрим ҳолларда даъвогар ва жавобгар маълум манфаатлардан воз кечса -да
келишув
),
битимини тузишга розилик беради. Унинг натижасида тарафлар ўртасидаги низо бар ҳам
топади ҳамда даъвогарнинг моддий ҳуқуқий талаби мавжуд бўлмайди ва мазкур иш бўйича
суд ишни юритуви тугатилади Келгусида тарафлар айнан ушбу низо бўйича судга мурожаат
.
қилиш ҳуқуқини йўқотади Келишув бит
.
ими фақатгина бир-бирларига нисбатан моддий-
ҳуқуқий талаблари мавжуд бўлган тарафлар ўртасида тузилиши мумкин Агар моддий
.
манфаатдорлиги бўлмаган тарафлар ўртасида келишув битими тузилса келгусида келишув
,
битимининг бекор бўлишига асос бўлиши мумкин.

---