Review of law sciences 7

Юридик фанлар ахборотномаси Вестник юридических наук
/
/ Review of law sciences
139
Шариат нуқтаи назаридан кўпгина ислом уломалари фикрича
зарурият ту
,
ғилса,
шунингдек трансплантация ихтиёрий ва бошқа шахснинг ҳаётини сақлаб қолиш мақсадида
бўлса бир шахс иккинчи шахсга аъзоларини трансплантация ма
,
қсадида ўтказиши мумкин.
1988
6
йил
февралда Ислом ҳуқуқи конференциясида трансплантация бўйича бир қанча
илмий маърузалар тинглангандан сўнг уламолар томонидан қуйидаги қарорларга келинган:
трансплантация мақсадида қилинган операциядан сўнг бемор янги со
,
ғлом аъзога эга бўлиши
ёки аъзо ўзининг функциясини қайта тиклаши зарур ўтказилган аъзо тў
;
(
қима регенерацияга
)
эга бўлиши масалан
(
, қон ёки тери лозим донорнинг ўлимига олиб келмаса
)
;
-да биро
,
қ
операциядан сўнг донорга ўтказилган аъзо ўз функциясини бутунлай йўқотса бундай
,
операциясининг тақиқланиши масалан икки к
(
,
ўзнинг қорачиғи агар шахс ўлимидан олдин
);
ўз аъзоларининг
трансплантация қилинишига ўзи
я
( қин қариндошлари
агар я
,
қин
қариндошлари бўлмаса ёки таниб олинмаган бўлса мусулмон уламосининг рухсати билан
,
)
розилик билдирган бўлса ўлганидан сўнг унинг аъзолар
,
и тирик шахсга ўтказилиши мумкин
ва энг асосийси киши аъзоларининг бошқа шахсга ўтказилиши савдо ёки бошқа иқтисодий
фойда олиш мақсадида амалга оширилиши мумкин эмас каби фикрлар билдирилган.
Реципиентнинг донорни унинг ҳаётини сақлаб қолганлиги учун мукофотлаши эса бирмунча
баҳсли ҳисобланади.
Дунёнинг деярли барча мамлакатлари қонунларида трансплантация инсон ҳуқуқ ва
эркинликларини максимал кафолатлатларини белгилаган бўлса -да биро
,
қ сўнгги йилларда
инсон аъзо тў
(
қималари нинг
)
“қора бозордаги
олди
” “
-сотди муносабатлари”, айниқса одам
,
ўғирлаш одам савдоси
,
ривожланиши натижасида фанда ҳамда амалиётда унга оид этик
ҳамда ҳуқуқий муаммолар келиб чиқмоқда
Жа
.
ҳонда ишсизлик
пулга му
,
ҳтожлик,
мажбуриятлар бўйича қарзлардан қутилиш савоб иш
,
қилиш шунингдек б
,
ошқа мақсадларда
донорлар фаолияти жадаллашиб бориб донор ва
,
реципиент ўртасидаги трансплантацияга
оид ғайриқонуний олди
“
-сотди шартномалари” ҳам кўплаб тузилмоқда.
Ўзбекистон Республикаси қонунларига мувофиқ инсон аъзолари ёки тўқималари олди-
сотди шартномаси предмети бўлиши мумкин эмас. Қонунчилигимизда бу ҳолларда жиноий
жавобгарлик белгиланган бўлса-да биро
,
қ бизда ҳали ҳам айрим хорижий мамлакатлар
қонунчилигида амалда бўлган айнан қонуний трансплантация бўйича юзага келадиган
ижтимоий муносабатларни тўлиқ тартибга соладиган махсус қонун мавжуд эмас Тў
.
ғри,
кўпгина мамлакатларда ушбу қонунни ишлаб чиқиш ва амалда татбиқ этиш бирмунча
тиббий и
,
қтисодий юридик ва ру
,
ҳий муаммолар туғдирган Бундай муаммолар ичида
.
мамлакатда
ушбу
турдаги
операцияларни
ама лга
оширадиган
малакали
махсус
шифокорларнинг етишмаслиги
тиббий муассасаларнинг зарур тиббий технология ва
,
анжомлар билан етарли таъминланмаганлиги ушбу турдаги операцияни амалга оширишга
,
муҳтож шахслар учун донор аъзо ва ёки тў
(
)
қималарининг танқислиги каби масалалар бўлса,
бошқа томондан жамиятнинг бундай операцияларни амалга оширишга бўлган танқидий
фикри ҳисобланган.
Мамлакатимизда қонуний трансплантация ман этилмаган биро
,
қ уларнинг махсус
қонуний асослари ишлаб чиқилмагандан сўнг кейинчалик унинг ғайриқонуний равишда
амалга оширилиши ҳоллари жиноят латентлиги ошишига сабаб бўлиши мумкин.
Трансплантация
мақсадида
амалга
ошириладиган
жиноятлар
учун
Ўзбекистон
Республикаси Жиноят кодексининг 133 -модда инсон аъзолари ёки тў
(
қималарини ажратиб
олиш
ЖК
);
97-м. 2-қ. “н
б
киши аъзоларини кесиб олиб бош
”
. (
,
қа кишига кўчириш
(
)
трансплантат ёки мурданинг қисмларидан фойдаланиш мақсадида қасддан одам ўлдириш);
104-м. 2-қ. “и
б
киши аъзоларини кесиб олиб бош
”
. (
,
қа кишига кўчириш трансплантат
(
)
мақсадида қасддан баданга оғир шикаст етказиш); 135-м. 2-қ. “к б киши аъзоларини кесиб
” . (

---

Юридик фанлар ахборотномаси Вестник юридических наук
/
/ Review of law sciences
140
олиб бош
,
қа кишига кўчириш трансплантат ма
(
)
қсадида одам савдоси моддаларида жиноий
)
жавобгарлик белгиланган бўлиб фикримизча бу моддалар бланкет диспозицияга эга бўлиши
,
,
зарур Яъни
.
ушбу қилмишлар учун жиноий жавобгарликка тортиш учун бошқа махсус
Қонунга ҳавола қилиниши унинг таркибий
,
қисми бойитилиши зарур Шунингдек ЖК
.
,
133-
модданинг 1-қисмини қуйидагича таҳрир этишни таклиф этамиз.