Review of law sciences 7

Юридик фанлар ахборотномаси Вестник юридических наук
/
/ Review of law sciences
133
нафақат ижтимоий хавфи унча катта бўлмаган ва унча оғир бўлмаган жиноятлар балки о
,
ғир
жиноятларга нисбатан ҳам қўлланилиши мумкинлигида намоён бўлади.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг
йил
октябрдаги
Суд
2016
21
“
-ҳуқуқ
тизимини янада ислоҳ қилиш фу
,
қароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли ҳимоя
қилиш кафолатларини кучайтириш чора-тадбирлари тўғрисида ги Фармонининг
”
6-бандида
вояга етмаганлар учун назарда тутилган жиноий жазоларни либераллаштириш масаласини
қайта кўриб чиқиш вазифаси белгиланган.
Юқорида келтирилган асосларга кўра Ўзбекистон Республикаси миллий қонунчилик
нормаларида вояга етмаган шахс томонидан оғир жиноятлар содир этилганда ҳам ҳуқуқни
тикловчи одил судлов механизмлари бўлган мажбурлов чоралари ярашув институтини
,
қўллаган ҳолда вояга етмаган шахсни жиноий жавобгарлик ва жазодан озод қилиш
мумкинлиги белгилаб қўйиш мақсадга мувофиқ деб ўйлаймиз.
Ҳуқуқни тикловчи одил судлов механизмларидан самарали фойдаланувчи Англия
давлати тажрибасини таҳлил этадиган бўлсак Англия
,
ҳуқуқни тикловчи одил судловида
“огоҳлантириш механизмидан
”
ҳам фойдаланилади Жиноий жавобгарликдан озод
.
қилишни
назарда тутувчи ушбу муқобил шаклни бошқа хорижий давлатлар амалиётида мавжуд эмас.
Огоҳлантириш ҳеч қандай ҳуқуқий оқибатга эга бўлмасдан бу тоифа ишларда жи
,
ноят
ишини қўзғатишни рад этиш тўғрисида қарор қабул қилиш учун жабрланувчига етказилган
зарарни қоплаб бериш талаб этилмайди Мо
.
ҳиятан ушбу институт Ўзбекистон Республикаси
ЖКда мавжуд кам а ҳамиятли қилмишлар сифатида баҳоланиши мумкин Зеро Ўзбекистон
.
,
Республикаси ЖК 36-моддасига кўра гарчи Жиноят кодексида жиноят сифатида назарда
тутилган қилмишнинг аломатлари мавжуд бўлса-да, ўзининг кам аҳамиятлилиги туфайли
ижтимоий хавфли бўлмаган ҳаракат ёки ҳаракатсизлик жиноят деб топилмайди. Яъни кам
аҳамиятли қилмишлар қилмишнинг жиноийлигини истисно қиладиган ҳолат ҳисобланади.
Медиация Англия давлатида суд медиацияси ва полиция медиация каби икки турга
бўлинади
Суд
медиацияси
барча
турдаги
жиноят
ишлари
бўйича
жиноят
иши
.
қўзғатилгандан
иш
бўйича
якуний
қарор
чиқарилгунга
қадар
исталган
босқичда
қўлланилиши мумкин
Демак
Англия давлатида
.
,
ҳам ҳуқуқни тикловчи одил судлов
механизмларини қўллаш муайня турдаги жиноят турлари билан чекланмаган масалан фа
(
,
қат
ижтимоий хавфи катта бўлмаган ёки унча оғир бўлмаган жиноятлар бўйича қўлланиши
мумкинлиги Яъни Англияда
).
ҳуқуқни тикловчи одил судлов механизмларидан о ғир ва ҳатто
ўта оғир жиноятларга нисбатан ҳам фойдаланиш мумкин Биз ю
.
қорида қайд этилганидек бу
,
ёндашувни қўллаб-қувватлаймиз Сабаби шахс томонидан содир
.
этилган жиноят тури уни
ахлоқан тузатиш мумкин ёки мумкин эмаслиги тўғрисида хулоса бера олмайди. Ҳатто ўта
оғир жиноятни содир этган шахсни ҳам жазо чораларини қўлламаган ҳолда, ҳуқуқни
тикловчи одил судлов механизмлари ор қали ахлоқан тузатиш мумкинлиги истисно
этилмайди Бунга ба
.
ҳо бериш учун эса тергов ва суд босқичида вояга етмаган шахсни жазо
тайинламасдан, ҳуқуқни тикловчи одил судлов механизмлари ор қали жиноий жавобгарлик
ва жазодан озод қилиб ахло
,
қан тузатиш мумкинлиги ёки мумкин эмаслиги тўғрисида
тегишли суд экспертизасини тайинлаб унинг хулосасига кўра
,
ҳақиқатга яқинроқ жавоб
ечимга эришиш мумкин бўлади.
Англия давлатида суд му ҳокамаси жараёнида жиноят содир этган шахс томонидан
зарар қопланган тақдирда медиация шартномаси имзоланади ва бу гум он қилинувчига
(
,
)
.
айбланувчи судланувчи нисбатан жазо тайинлашда инобатга олинади
Бундан келиб чиқадики Англияда медиация институти нафа
,
қат жиноий жавобгарлик
ёки
жазодан
озод
қилиш
механизми
сифатида
балки
айбланувчи
судланувчига
,
,
тайинланиши лозим жиноий жазони енгиллаштирувчи ҳолат сифатида ҳам баҳоланади.
Фикримизча
жиноят содир этган шахс содир этган
,
қилмишининг ижтимоий хавфли
эканлигини тушуниб етган ҳамда ўз айбини бўйнига олиб жабрланувчига етказилган
,
зарарни ихтиёрий равишда қоплаб берган ва бу орқали бузилган ижтимоий муносабатларни
ва жабрланувчининг ҳуқуқларини тиклаган бир сўз билан содир этилган жиноятнинг салбий
,
оқибатларини бартараф этган экан мазкур и
,
шни судда кўриш вақтида шароит ўзгарганлиги
туфайли жиноят содир этган шахс ижтимоий хавфлилик хусусиятини йўқотганлигини

---

Юридик фанлар ахборотномаси Вестник юридических наук
/
/ Review of law sciences
134
англатади ва шунга кўра жиноий жавобгарлик ҳамда жазодан озод қилиниши лозим. Зеро,
жазодан кўзланган асосий мақсад бу шахсни ахлоқан тузатиш ҳамда у ва жамиятнинг бошқа
субъектлари томонидан жиноят содир этилишининг олдини олиш. Кўрсатилган ҳолатда эса
шахс ахлоқан тузалган бўлиб, унга нисбатан жазо чорасини қўллашга зарурият йўқ деб
ўйлаймиз.
Франция давлатида мавжуд ҳуқуқни тикловчи одил судлов шаклларига доир қонун
нормалари таҳлили шуни кўрсатдики Франция Жиноят
,
-процессуал кодексида вояга етмаганлар
,
учун воситачилик
ало
(“reparation”)
ҳида кўрсатилган Бу ерда айни
.
,
қса давлат прокурорининг
,
ташаббуси