Review of law sciences 7

(
397
ЖПКнинг
-моддаси)
.
Юридик нуқтаи назардан шахснинг ўзини ўзи ҳимоя қилишининг қонунийлиги моддий
(
,
масалан ФКнинг 11, 13-моддалари жиноят
,
-ҳуқуқий – зарурий мудофаа ва охирги зарурат
ҳолатларида
ва
процессуал
масалан
)
(
,
ФПКнинг
5-моддаси)
қонунчилик
билан
мустаҳкамланган.

---

Юридик фанлар ахборотномаси Вестник юридических наук
/
/ Review of law sciences
121
ЖПКнинг 46-моддасида шахс ўзининг ҳимояланиш ҳуқуқининг шахсан ўзи амалга
ошириш ҳуқуқи мустаҳкамланган бўлиб мазкур
,
ҳуқуқни реализация қилиш мақсадида суд
шахсни ўзига қўйилган айблов юзасидан ҳамда ишнинг бошқа ҳар қандай ҳолатлари бўйича
кўрсатувлар бериш ёхуд кўрсатувлар беришдан бош тортиш , илтимоснома бериш ва рад
қилиш, далиллар тақдим этиш, суднинг ҳаракатлари ҳамда қарорлари устидан шикоятлар
бериш, суд мажлисининг баённомаси билан танишиш, шунингдек у ҳақда ўз мулоҳазаларини
билдириш каби ҳуқуқларини таъминлаш мажбуриятини олади.
Гумон
қилинувчининг
айбланувчининг
судланувчининг
илтимосига
кўра
,
,
суриштирувчи
терговчи
прокурор ёки суд ишда
,
,
ҳимоячининг
иштирок этишини
таъминлайди Ўзбекистон Республикаси Конституцияси
.
нинг 116-моддасида ҳам айбланувчи
ҳимояланиш ҳуқуқи билан таъминланиши тергов ва суд ишини юритишнинг
,
ҳар қандай
босқичида малакали юридик ёрдам олиш ҳуқуқи кафолатланиши белгилаб қўйилган.
Ҳимоячи гумон қилинувчи айбланувчи судланувчидан олган ваколатл
,
,
ар асосида ҳаракат
қилиб уларнинг манфаатларини
,
ҳимоя қилган ҳолда процесс иштирокчиси сифатида муайян
мустақилликка эга.
Мамлакатимизда жиноят-процессида ҳимоячи иштирокининг ҳуқуқий асослари ва
шартлари мустаҳкамланган бўлса-да бугунги кунда амалдаги т
,
артиб-қоидалар ва уларни
қўллаш
амалиётининг
холисона
таҳлили
ҳамда
ислоҳотлар
йўналиги
ҳимоячининг
ҳуқуқлари
ваколатларини янада кенгайтириш
бу со
,
,
ҳада чуқур ислоҳотларни амалга
ошириш заруратини кўрсатмоқда Шуни таъкидлаш лозимки Ўзбекистон Республика
.
,
си
Президентининг
йил
февралдаги ПФ
2017
7
–4947-сонли Фармони билан тасдиқланган 2017–
2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши
бўйича Ҳаракатлар стратегиясининг 2-бўлимида(қонун устуворлигини таъминлаш ва суд-
ҳуқуқ тизимини янада ислоҳ қилишнинг устувор йўналишлари) ҳамда адвокатура
институтини ривожлантириш жиноят фу
,
,
қаролик маъмурий ва хўжалик ишларини кўриб
,
чиқишда адвокатларнинг ролини ошириш
исло
[2]
ҳотларнинг асосий йўналишларидан бири
сифатида белгиланган.
Шу сабабдан қонунда белгиланган нормаларнинг умумий таҳлилидан жиноят
процессида ҳимоячининг ўрни ва аҳамиятини янада ошириш имкониятларини таҳлил қилсак.
Маълумки ЖПКнинг
,
51-моддасида ҳимоячи иштирок этиши шарт бўлган
та
9
ҳолат
назарда тутилган. Шуни қайд этиш лозимки амалдаги жиноят
,
-процессуал қонунда сўроқ
қилиш тергов ҳаракатида ҳимоячининг иштирок этиши шартлиги масаласи ҳам алоҳида қайд
этилиши лозим Чунки мазкур тергов
.
ҳаракати нафақат суриштирув ёки дастлабки тергов
жараёнида балки суд бос
,
қичида ҳам энг кўп қўлланиладиган тергов ҳаракати ҳисобланади.
Бундан ташқари яна унинг му
,
ҳим жиҳати шундаки сўро
,
қ қилиш тергов ҳаракати жараёнида
олинган кўрсатувлар асл ва бевосита далиллар қаторига киритилиб, у нафақат жиноятни
содир этган шахсга нисбатан айблов хулосасини тузиш балки унга нисбатан айблов
,
ҳукми
чиқаришда ҳам муҳим аҳамият касб этади Шу боис
.
ҳам мазкур тергов ҳаракатини ўтказиш
жараёнида ҳимоячининг иштироки жуда зарурдир [3].
Ўз ўрнида таъкидлаш
жоизки нафақат сўроқ қилиш
тергов
ҳаракати балки
ҳимоячининг иштирокисиз бошқа тергов ҳаракатларини ўтказишни ҳам қонун асосида
тақиқлаш фурсати келди Чунки бугунги кунга келиб бу жараёнларга тўси
.
қ бўлиб турган бир
нечта сунъий ғовлар билан бирга ҳимоячининг сони ва сифати билан боғлиқ муаммолар ҳам
деярли ортда қолмоқда.
Шу мақсадда Ўзбекистон Республикаси ЖПКни жиноят ишларини юритишда айрим
тергов ҳаракатларини ҳимоячининг иштирокисиз ўтказишни чекловчи нормалар билан
тўлдириш мақсадга мувофиқ. Шу нуқтаи назардан ЖПК
,
96-моддасини қуйидаги мазмундаги
иккинчи қисм билан тўлдириш таклиф этилади: