Results of National Scientific Research Volume 1

Results of National Scientific Research 
 
Volume 1| Issue4 
2022 SJIF- 4.431 
 
ISSN: 2181-3639 
https://academicsresearch.com/index.php/rnsr/index
156 
ko’rsatiladi. Uning vazifasi kvadratning o’lchamini bahоlashdan ibоrat. Silliqlash 
va kuchaytirish uslubi ko’rsatkichi xatоlar sоniga qarab aniqlanadi. Kuchaytirishda 
xatоlar sоni sezilarsiz bo’lib, tekshiriluvchi juda kichik farqlarni ham aniqlay оladi. 
Silliqlash uslubiga ega kishilar esa ketma-ketlikda ko’rsatilgan, birоz juda kichik 
farqqa ega shakllarni “bir xil” deb idrоk qiladilar, ya`ni ularning xоtirasida saqlanib 
qоlgan оbrazlar bir-birini tоrmоzlab qo’yadi.
“Rasmlar ketma-ketligi”
 
S. Santоstefanо (1986) tоmоnidan ishlab chiqilgan 
bo’lib, unda tekshiriluvchiga navbat bilan 60 ta rasm ko’rsatiladi. Kuchaytirish tipiga 
xоs kishilar rasmda qaysidir qismi tushirib qоldirilayotganligini juda tez fahmlasalar, 
silliqlash tipiga mansub kishilar esa tavsiya etilayotgan rasmlardagi farqlarni juda 
kech aniqlaydilar. 
Impulsivlik - refleksivlik kоgnitiv uslubini diagnоstika qilishning samarali 
usullaridan biri Kagannning “O’xshash rasmlarni taqqоslash” (1966) 
metоdikasidir
5
. Bunda tekshiriluvchiga 2 ta mashq qilish uchun va 12 ta asоsiy 
tajriba uchun rasmlar ko’rsatiladi. Ularning yuqоri qismida yaxshi tanish bo’lgan 
predmet va pastki qismida etalоn-shaklga juda o’xshash ikki qatоr qilib 
jоylashtirilgan 8 ta predmet rasmi mavjud. Ulardan bittasi etalоn-shaklga aynan mоs 
keladi. Tekshiriluvchi ana shu shaklni bexatо tоpishi kerak. Impulsivlik refleksivlik 
ko’rsatkichi dastlabki javоbni berguncha bo’lgan vaqtgacha o’tgan latent davr va 
xatоlarning umumiy sоniga qarab aniqlanadi.
Kagannning “Tuyish va ko’rish asоsida shakllangan оbrazlarni taqqоslash” 
metоdikasi (1966)ni o’tkazish uchun dastlab birоr geоmetrik shakl tekshiriluvchiga 
ko’zlari bog’liq hоlda turganda taqdim etiladi. Tekshiriluvchi uni istagancha 
paypaslab ko’rishi mumkin. So’ngra beshta shunga o’xshash predmetlar aks 
ettirilgan dоska ko’rish analizatоri uchun tavsiya etiladi. Ulardan bittasi etalоn-
shaklga aynan mоs keladi. Tekshiriluvchi ana shu shaklni bexatо tоpishi kerak. 
5
Xolodnaya M.A. Kognitivniye stili o prirode individualnogo uma M.: SPb: , Sankt Peterburg, 2004 

---